Sulmi i 7 tetorit 2023, që edhe një muaj shënjon dy vjetorin, ku mbi një mijë izraelitë u masakruan dhe qindra të tjerë u rrëmbyen, ndërsa më pas dhjetëra mijëra palestinezë humbën jetën nën ofensivën izraelite në Gaza, të shtynë të mendosh si jo-rrallë-herë drejt natyrës së konfliktit izraelito-palestinez.
Douglas Murray, në librin “On Democracies and Death Cults: Israel and the Future of Civilization” (2025), e koncepton këtë konflikt si një përballje të thellë mes vlerave të qytetërimit demokratik dhe një ideologjie që glorifikon vdekjen.
Ky interpretim gjen jehonë edhe në rrëfimin autobiografik të Mosab Hassan Yousef, djalit të njërit nga themeluesit e Hamasit, i cili në librin “Son of Hamas” (2010) e përshkruan organizatën si një strukturë që ushqen shoqërinë palestineze me dhunë dhe vdekje si normalitet.
Hamasi, apo kulti i vdekjes
Britaniku Murray në librin e tij të botuar në pranverën e këtij viti, argumenton se Hamasi nuk është thjesht një organizatë politike apo një lëvizje rezistence, por mishërimi i një “kulti të vdekjes” që e kthen vetëflijimin në virtyt dhe shkatërrimin e tjetrit në mision.
Duke përdorur civilët e vet si mburoja njerëzore dhe duke glorifikuar atentatet vetëvrasëse, Hamasi e sheh vdekjen jo si fund, por si instrument politik për të filluar diçka. Ky mentalitet, sipas Murray, është arsyeja pse çdo llogari e viktimave, qofshin ato izraelite apo palestineze, duhet parë jo vetëm si numra, por si produkt i një ideologjie që mohon vlerën më të lartë të jetës njerëzore.
Mosab Hassan Yousef, i njohur si “djali i Hamasit”, na sjell një rrëfim nga brenda “kultit të vdekjes”.
Në kujtimet e tij, ai përshkruan se si Hamasi e ushqente popullsinë palestineze me një edukim të pandërprerë të urrejtjes: fëmijët mësonin të admironin martirët, të ëndërronin vdekjen heroike dhe të shihnin hebrenjtë jo si qenie njerëzore, por si objektiva për tu martirizuar.
Sipas Yousefit, shoqëria palestineze ishte e zhytur në një rreth vicioz dhune, ku dhuna nuk shihej si mjet i përkohshëm politik, por si identitet kolektiv.
Ky përshkrim përkon me analizën e Murrayt, i cili e sheh Hamasin si shembull të qartë të një kulture ku vdekja ka më shumë vlerë sesa jeta.
Në këtë kontekst, shoqëria palestineze, e ndikuar nga propaganda e Hamasit dhe nga një arsimim i ngopur me ideologji ekstremiste, shndërrohet në një “shoqëri të dhunës”.
Koncepti i “shoqërisë së dhunës” nënkupton një strukturë shoqërore ku dhuna nuk është më mjet, por normë.
Sipas Yousefit, një palestinez i zakonshëm, që nga fëmijëria, rritet duke u ekspozuar ndaj retorikës së hakmarrjes dhe heroizmit përmes vdekjes. Kjo ndikon në mënyrën se si përjetohet konflikti: nuk është thjesht një luftë për territor, por një proces i pafund i riprodhimit të dhunës.
Kjo është arsyeja pse, edhe pas qindra mijëra viktimash në dekada, Hamasi nuk ka prodhuar një kulturë të jetës, por vetëm një përshkallëzim të mëtejshëm të kultit të vdekjes, e cila fatkeqësisht, ndër të tjera po del të jetë fatale për demokracinë e vetme në Lindje të Mesme.
Për Murrayn, demokracitë, si Izraeli dhe më gjerë Perëndimi, përballen me një dilemë ekzistenciale: si mund të mbrohen nga ideologjitë e kultit të vdekjes pa humbur vlerat e tyre themelore?
Nëse Izraeli përpiqet të shpëtojë qytetarët e tij duke mbajtur parimet morale, Hamasi i kthen këto parime në dobësi, duke e përdorur humanizmin e armikut si mjet për propagandë dhe për mobilizim.
