Lideri i Rusisë dhe Iranit janë takuar të martën e 26 korrikut dhe disa pamje nga takimi po qarkullojnë në media. Presidenti rus Vladimir Putin shfaqet duke shtrënguar pëllëmbët me udhëheqësin suprem të Iranit, Ayatollah Ali Khamenei, ndërsa dy sundimtarët përballen me sanksionet rraskapitëse perëndimore.
Rusia dhe Irani thonë se tani janë më afër se kurrë pasi Perëndimi shtrëngon të dy shtetet. Por disa vëzhgues thonë se miqësia shumë e njohur e dy vendeve ka një të kaluar të trazuar dhe një të ardhme të vështirë përpara.
Në udhëtimin e tij të parë jashtë ish-Bashkimit Sovjetik që nga lufta në Ukrainë, lideri rus zbarkoi këtë të martë në kryeqytetin iranian Teheranu dhe u takua me presidentin iranian Ebrahim Raisi, si dhe me sundimtarin më të lartë të vendit, Khamenei.
Vizita e Putinit ishte pjesë e një takimi trepalësh me Raisin dhe liderin e NATO-s, Recep Tayyip Erdogan, i cili deri më tani ka refuzuar të bashkohet me sanksionet ruse dhe ka ofruar të luajë një rol ndërmjetësues midis Moskës dhe Kievit.
Por disa analistë janë skeptikë për forcën e vërtetë të miqësisë së deklaruar të Rusisë dhe Iranit, me disa që thonë se takimi ishte kryesisht për optikën, duke sinjalizuar bashkëpunimin e mundshëm në krahasim me mbështetjen më modeste që të dyja vendet i japin aktualisht njëri-tjetrit, raporton “CNN”.
Nga këndvështrimi i Teheranit kt takim është “një sinjal fuqie në përgjigje të përpjekjes amerikane për t’u treguar si përgjegjës për rajonin”, tha Mohammad Marandi, një profesor në Universitetin e Teheranit.
Rusia është në një pozicion të ngjashëm të izoluar pasi u bë vendi më i sanksionuar në botë pas pushtimit të Ukrainës. Irani vjen i dyti, sipas Castellum.Ai, i cili gjurmon sanksionet.
Dy shtetet e pasura me naftë ishin të prirur të tregonin aleancën e tyre të ngushtë në takimin e së martës, me Iranin që tregonte mbështetje të fortë për përpjekjet luftarake të Rusisë në Ukrainë.
Në një takim dypalësh me Raisin, Putin tha se ishte “shumë i kënaqur që ishte në tokën mikpritëse iraniane” dhe se të dy vendet “mund të mburren me shifra rekord për sa i përket rritjes tregtare”.
Bisedimet sollën gjithashtu një marrëveshje prej 40 miliardë dollarësh midis kompanisë kombëtare të naftës të Iranit dhe kompanisë shtetërore të gazit të Rusisë Gazprom, sipas një deklarate nga Shana, agjencia e lajmeve për ministrinë iraniane të naftës. Memorandumi i mirëkuptimit ka për qëllim zhvillimin e fushave të gazit iranian dhe ndërtimin e tubacioneve të reja për eksport.
Megjithatë, ekonomia shumë e kufizuar e Iranit dhe sipërmarrjet e kaluara të Rusisë në shtetin e Gjirit Persik po nxisin skepticizëm nëse marrëveshja do të materializohet vërtet.
Marrëveshja e Gazprom është një shembull i kompleksitetit me të cilin përballet bashkëpunimi i ngushtë ruso-iranian, thotë Esfandyar Batmanghelidj, themelues i “think tank”-ut të Fondacionit Bourse & Bazaar në Londër.
“Është pjesë e një spektakli të vizitave shtetërore,” tha ai.
“Ajo nuk e detyron Rusinë të investojë dhe Rusia nuk do të investojë në sektorin energjetik të Iranit, ndërkohë që sektori energjetik i Iranit është nën sanksione më të rrepta se sektori energjetik i Rusisë.”
Investimi në sektorin energjetik të Iranit do të “shkaktonte veprime detyruese nga SHBA që do të rrezikonin eksportet e vazhdueshme të energjisë të Rusisë në Evropë dhe në vende të tjera”, shtoi Batmanghelidj.
Ndryshe nga Rusia, Irani është nën sanksione dytësore të SHBA-së që rrezikojnë të penalizohen firmat ose individët që merren me Iranin.
Gazprom kishte nënshkruar më parë një marrëveshje gazi me Kompaninë Kombëtare të Naftës të Iranit në vitin 2016, kur Irani nuk ishte ende nën sanksione dytësore, por që “nuk çoi askund” për shkak të disa pengesave që shtrëngonin ekonominë e Iranit, tha Batmanghelidj.
Rusia në të kaluarën e ka penguar politikën iraniane kur ajo qëndronte si pengesë për interesat kryesore.
Të dy vendet kanë rënë gjithashtu kohët e fundit në një konkurrencë të tensionuar energjetike ndërsa përpiqen të gjejnë blerës për naftën e tyre të sanksionuar. Ndërsa Perëndimi filloi të ndalonte naftën ruse, Moska ka kafshuar në litarin e fundit të shpëtimit të Teheranit për eksportet e tij të energjisë –, Kinën –, duke çuar në një luftë çmimi të naftës ku Rusia ende mban dorën e sipërme.
Dhe në mars, Rusia u ngrit si një pengesë e përkohshme në bisedimet bërthamore me Iranin, duke kërkuar garanci që mbrojnë interesat e saj kombëtare pasi sanksionet perëndimore ranë mbi Moskën.
Rekordi është plot me kaq shumë përvoja negative, ku Irani ndjeu se Rusia e ka nënshtruar Iranin,” tha Batmanghelidj, duke shtuar se në shumë situata Rusia veproi si “vend i pamëshirshëm dhe egoist” në marrëdhëniet e saj me Iranin.
“Duhet shumë kohë që dy vende të ndërtojnë besim të vërtetë,” tha ai.
Ndërsa Rusia mund të presë relativisht pak që Irani të bëjë për ta ndihmuar atë të dalë nga ekonomia e saj e sanksionuar rëndë, SHBA-ja ka paralajmëruar se Teherani po planifikon të ndihmojë Rusinë në fushën e betejës në Ukrainë.
Në fillim të këtij korriku, Shtëpia e Bardhë tha se Irani pritet të furnizojë Rusinë me “qindra” dronë — duke përfshirë dronë të aftë për armë — për përdorim në luftën në Ukrainë dhe se Irani po përgatitet të fillojë trajnimin e forcave ruse se si për t’i operuar ato që në këtë muaj.
Irani ka mohuar se i ka shitur dronë Rusisë, por të martën, mediat iraniane raportuan se Irani është gati të eksportojë pajisje ushtarake dhe armë në vendet mike, duke cituar një gjeneral të ushtrisë iraniane.
“Mendoj se është krejtësisht e natyrshme që të dyja palët po mendojnë për krijimin e një klubi shtetesh të sanksionuara”, shtoi ai, “Por mendoj se ka edhe kufij se sa larg mund të shkojnë”.