Të hënën, Shoqata Antropologjike Amerikane miratoi një rezolutë që bojkoton institucionet akademike izraelite. Shoqata ka konfirmuar për The Times se nuk ka bojkot të ngjashëm kundër institucioneve akademike të ndonjë vendi tjetër, madje as të Rusisë.
Por përse duhet të merreni me dëmet që disa antropologë të pamend po përpiqen t’i shkaktojnë shtetit hebre, kur ai shtet po i bën shumë më keq vetes?
Rezoluta e grupit përkoi me votën e Knessetit izraelit për të miratuar legjislacionin e diskutueshëm që kufizon pushtetin e gjyqësorit.
Kjo është një katastrofë e vërtetë për Izraelin, jo sepse projektligji është “antidemokratik” , është tepër demokratik, të paktën në kuptimin e pastër mazhoritar të fjalës – por sepse rrezikon ta privojë vendin nga arma e tij më e fuqishme, besnikëria e ashpër e qytetarëve të saj më produktivë dhe më të angazhuar qytetarisht.
Me ata qytetarë – sipërmarrësit e teknologjisë, rezervistët e forcave ajrore, romancierët dhe mjekët me famë botërore – Izraeli qëndron në një ligë me Zvicrën dhe Singaporin: një komb i vogël dhe i papërsosur, por i lidhur gjerësisht me përsosmërinë në dhjetëra fusha.
Pa ata qytetarë, Izraeli është në klubin me Hungarinë dhe Serbinë: Një vend i vogël, i izoluar dhe pak i korruptuar dhe i zoti kryesisht në kujdesin e ankesave të tij.
Kjo është arsyeja pse të dhënat e legjislacionit kanë më pak rëndësi se mënyra se si u zbatua dhe motivet e atyre që e mbrojtën atë. Në pjesën më të madhe, ata përfaqësojnë qytetarët më pak produktivë dhe të angazhuar të Izraelit – hebrenjtë ultra-ortodoksë që duan përjashtime dhe mirëqenie ushtarake, kolonë që duan të jenë një ligj për veten e tyre, ideologë në institutet e mendimit – duke abuzuar me shumicën e tyre të përkohshme për të siguruar përjashtime, të drejta, imunitete dhe privilegje të tjera që tallen me idenë e barazisë sipas ligjit.
Kjo nuk do të thotë se ideja e reformës në drejtësi është e pamerituar, të paktën në mënyrë abstrakte. Izraeli ka një gjyqësor jashtëzakonisht të fuqishëm që gjatë disa dekadave arrogoi për vete kompetenca që nuk iu dhanë kurrë në mënyrë demokratike dhe që gjetkë konsiderohen rreptësisht politike, siç është gjykimi i “arsyeshmërisë” së emërimeve dhe veprimeve të ministrave. Doktrina e “arsyeshmërisë” ishte objekt i legjislacionit të së hënës.
Në të njëjtën kohë, Izraeli nuk ka një kushtetutë të shkruar që përcakton qartë, siç bën ajo e Amerikës, ndarjen e pushteteve. Dhe nuk ka asnjë kontroll domethënës institucional për ekzekutivin dhe legjislativin përveç Gjykatës së Lartë. Është gjykata që garanton respektimin e të drejtave njerëzore, civile, të grave dhe të pakicave dhe se shumica parlamentare nuk mund të bëjnë thjesht si të duan.
Nën një kryeministër më skrupuloz si Benjamin Netanyahu, mund të ishte arritur një kompromis i madh midis qeverisë dhe opozitës, i cili mund të kishte frenuar gjyqësorin pa e prishur atë, duke i dhënë asnjërës palë fitore totale, por duke ruajtur një konsensus të gjerë shoqëror. Isaac Herzog, presidenti i Izraelit, kaloi muaj me këshilltarë ligjorë duke krijuar propozime që do të kishin bërë pikërisht këtë.
Por thelbi i legjislacionit nuk është reforma, aq më pak konsensusi. Është një ushtrim i pushtetit të papërpunuar politik i kryer nga ligjvënës të prirur për të arritur mosndëshkimin ligjor nga një gjykatë që është përpjekur t’i mbajë ata në përgjegjësi. Izraeli nuk do të ishte në këtë shkrirje kombëtare nëse Netanyahu nuk do të përpiqej të dilte nga akuza e tij kriminale duke mbajtur pushtetin në koalicionin e tij të fanatikëve, të korruptuarve, të varurve dhe ekstremëve.
Një burrë shteti sakrifikon veten për kombin e tij. Një demagog sakrifikon kombin e tij për veten e tij.
Kriza në Izrael ndonjëherë përshkruhet si një betejë e së majtës kundër të djathtës, laike kundër fesë, Ashkenazi kundër hebrenjve Mizrahi. Ky është një mbipërgjithësim i madh: Netanyahu është pasardhës i elitave laike Ashkenazi, ndërsa shumë në opozitë, si ish-kryeministri Naftali Bennett, janë besimtarë fetarë dhe të krahut të djathtë.
Ajo që është e vërtetë është se vija e re ndarëse në Izrael, si në shumë demokraci të tjera, nuk është më mes liberalëve dhe konservatorëve. Është mes liberalëve dhe joliberalëve. Është midis atyre që besojnë se demokracia përfshin një sërë normash, vlerash dhe zakonesh që respektojnë dhe zbatojnë kufij të mprehtë të pushtetit dhe atyre që do të përdorin shumicën e tyre për të bërë çfarë të duan në çështjet e politikës, në mënyrë që ata të mund të bëjnë çfarë të duan.
Ndoshta për shkak të historisë së gjatë të shpronësimit të hebrenjve, shumë izraelitë duken të përshtatur fort me rrezikun. Një sondazh javën e kaluar me 734 themelues dhe CEO izraelitë të bizneseve fillestare dhe drejtorë menaxhues të firmave të kapitalit sipërmarrës zbuloi se më shumë se dy të tretat po merrnin hapa për të lëvizur asetet e tyre jashtë Izraelit në pritje të ligjit të ri.
Është raportuar gjithashtu një rritje e izraelitëve që kërkojnë pasaporta të dyta. Sfidat demografike të Izraelit janë të njohura mirë, por ka një sfidë brenda sfidës: Nëse njerëzit që e bënë Izraelin kombin fillestar po shkojnë drejt daljes, baza afatgjatë e fuqisë së Izraelit do të gërryhet.
Lutjet nuk do ta shpëtojnë Izraelin nëse i mungon një ekonomi e klasit botëror për të mbështetur një ushtri dominuese rajonale.
Izraelitët kanë një prirje për hiperbolë dhe kjo javë ka sjellë shumë vajtime për “fundin e demokracisë izraelite”. Kjo është një këshillë e pajustifikuar dëshpërimi, si dhe një mbivlerësim: demokracia izraelite ka mbijetuar edhe më keq.
Megjithatë, siç më kujton një mik në Jerusalem, ekziston një fjalë e urtë e vjetër hasidike: “Çdo rënie fillon me një të dobët”.