E rritur në Revolucionin Kulturor dhe e frymëzuar nga tregimet e gjyshes së saj për dinastitë e kaluara, dizajnerja vizionare tani është subjekt i një ekspozite të madhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Është pothuajse një klishe t’i referohesh disa modeleve të modës si vepra arti, por kur bëhet fjalë për stilistin kinez Guo Pei, një krahasim i tillë është shumë i merituar. Krijimet e saj të jashtëzakonshme, të cilat mund të shihen në ekspozitën “Guo Pei: Couture Fantasy” në muzeun “Legion of Honor” në San Francisko, janë frymëzuar nga gjithçka, duke filluar nga historia perandorake kineze e deri te veshja e oborrit evropian dhe arkitektura e katedrales. Fustanet dhe aksesorët e saj fantastikë mjegullojnë kufijtë midis modës, artit dhe skulpturës. Nga ansamblet futuristike deri te rrobat e frymëzuara nga porcelani me plisa që sfidojnë gravitetin, krijimet e saj janë një botë ndryshe nga dizajnerët e tjerë.
“Ajo nuk është e kufizuar nga një ndjeshmëri e menjëhershme e asaj që është brenda ose jashtë,” thotë Thomas P Campbell, drejtor dhe CEO i Muzeut të Arteve të Bukura të San Franciskos. “Ajo vjen nga një drejtim krejtësisht tjetër dhe ka krijuar rrugën e saj që buron nga përvojat e saj të jetuara dhe imagjinata e pjellshme që duket se bashkon përbërës të ndryshëm dhe që gjen lidhje që janë të jashtëzakonshme. Nuk mund të mendoj për dikë si ajo. Sinqerisht, askënd në mënyrën sesi ajo sintetizon kaq gjerësisht.”
Campbell u takua për herë të parë me Guo në ekspozitën “China: Through Looking Glass” në Muzeun Metropolitan të Artit në Nju Jork në vitin 2015. Kjo ekzpozitë përfshinte fustanin e saj spektakolar “Da Jing”. E gjithë sipërfaqja e bufës së saj dhe e skajit monumental në formë zileje është e qëndisur në mënyrë të bollshme me fije ari dhe argjendi, një proces që mori dy vjet për t’u përfunduar dhe kushtoi 1 milion dollarë. Në të njëjtin vit, Guo erdhi në vëmendjen ndërkombëtare kur ajo veshi Rihanna-n për Met Ball me një pelerinë të zbukuruar me ngjyrë të verdhë limoni, e gjatë 4.3 metra dhe peshonte 25 kg. Perëndimi mund të jetë zgjuar papritmas me talentin e saj fenomenal, por Guo e kishte përmirësuar estetikën e saj unike për dekada para kësaj.
Mendja jashtëzakonisht krijuese e Guo u zhvillua në një mjedis më pak se të favorshëm. E lindur në vitin 1967 në fillimin e Revolucionit Kulturor të Maos , ajo pati një fëmijëri të rreptë në shtëpinë e babait të saj, udhëheqës të togës. Ngushëllimi erdhi në formën e gjyshes së saj nga nëna, e cila u rrit në një familje elitare gjatë ditëve të muzgut të epokës së fundit Perandorake, Dinastisë Qing. Edhe pse ajo ishte detyruar t’i shkatërronte të gjitha pasuritë e saj, duke përfshirë veshjet, stolitë dhe fotografitë, natën ajo e lavdëronte Guo-në me përshkrime të rrobave të shkëlqyera, duke mbjellë fara në imagjinatën e saj pjellore.
“Mendova se rrobat dukeshin më mirë sepse nuk mund t’i shihja, kështu që një dëshirë u mboll në zemrën time. Më bëri të besoja se mund të krijoja rroba edhe më të bukura,” thotë Guo për BBC Culture.
Kur Deng Xiaoping erdhi në pushtet në vitin 1978, dy vjet pas vdekjes së Maos, reformat e tij gjithëpërfshirëse i mundësuan Guo të merrte pjesë në një nga programet e modës të sapokrijuara të drejtuara nga qeveria. Megjithatë, as studentët dhe as mësuesit nuk kishin shumë njohuri për tendencat globale të modës, duke e lënë Guo të gjente frymëzim në filma të tillë si “Gone with the Wind” dhe romanet historike perëndimore. Për ta ndihmuar të krijonte veshjet e ëndrrave të saj, tutorët e saj e dërguan atë në teatër për udhëzime. Një nga format e pakta të artit që u lejua të vazhdonte gjatë Revolucionit Kulturor, kryesisht falë faktit që gruaja e Maos ishte një aktore, teatri ishte një mjedis ku dizajnerët e veshjeve mund të shprehnin akoma artin e tyre kur gjithçka jashtë ishte e zymtë dhe gri. Ndjenja e spektaklit do të kishte një ndikim të thellë te Guo.
“Kur po punoja për dizajnin tim të diplomimit, doja të bëja një fund shumë të madh, si në filmat perëndimor, por nuk e kisha idenë sesi do të duhej të bëhej pjesa e brendshme e fundit”, thotë Guo për BBC Culture. “Shkova në teatër dhe pyeta klientët nëse mund të më ndihmonin. U befasova shumë kur më çuan në prapaskenë dhe më treguan një pantallona të bëra prej bambuje dhe shtresa petkash që ishin fshehur brenda një fundi. Më ndihmoi të krijoja atë që ishte ndoshta fustani më i madh në industrinë e stilistëve kinezë. Përvoja e teatrit ishte fillimi i krijimit të fustaneve të mëdha.”
Duke u diplomuar me notën më të lartë në klasën e saj, Guo vazhdoi një karrierë të suksesshme në industrinë e sapolindur të modës kineze. Megjithatë, pavarësisht arritjeve të saj, ajo u ndje e penguar në mënyrë krijuese pasi nuk ishte në gjendje të krijonte fustanet madhështore që donte. Vetëm kur ajo themeloi shtëpinë e saj të dizajnit ”Rose Studio”, më 1997, ajo mund të fillonte me të vërtetë të çlironte dëshirat e saj krijuese. Pa asnjë precedentë kinez për t’u kthyer si shembull, Guo krijoi një shtëpi mode sipas imazhit të saj, e cila ashtu si koleksioni i saj i diplomimit, i kushtoi pak vëmendje mënyrave konvencionale të të bërit të gjërave.
“Ishte jashtë sistemit parizian,” thotë Jill D’Alessandro, kuratore e ekspozitës. “Ajo as nuk e dinte sesi duhej formuluar një shtëpi e modës. Qasja ishte më e afërt, mendoj, me një qasje artistike të zgjidhjes së problemeve. Ajo tha “Kam njerëz që kanë studiuar dizajnin e modës për të bërë bizhuteri dhe kam njerëz, të cilët kanë studiuar dizajn mobiljesh për prodhimin e këpucëve. Në Paris mund të shkosh në një atelie specifike që bën vetëm punime me pupla ose qëndisje.”
Frymëzimi estetik i Guo u zgjerua kur udhëtimi në Perëndim u bë më i lehtë për shtetasit kinezë në vitet e para të shekullit të 21-të dhe ajo ishte në gjendje të shikonte shembuj historikë të modës, tekstileve dhe qëndisjeve në muzetë evropianë. Uniformat Napoleonike që ajo pa në “Musée de l’Armée” në Paris, të cilat për të simbolizonin ciklin e jetës njerëzore, ndikuan në zbulimin e saj në prezantimin e Samsara në vitin 2006, të cilin ajo e konsideron si koleksionin e saj të parë të vërtetë të modës së lartë. Da Jing ishte finalja mahnitëse e shfaqjes.
“Da Jing është si dielli për mua, do të thotë fillimi i modës së lartë në zemrën time dhe do të thoshte një përparim për mua, një moment kur gjeta drejtimin tim në karrierën time 20-vjeçare si stiliste. Da Jing përfaqëson fillimi i krijimit tim artistik”, thotë Guo. Modelet e saj që atëherë shpesh kundërshtojnë kategorizimin. Fundet e plota dhe të gjera që ajo i adhuron janë zbukuruar me botanikë të artë ose shtresa tyli që ndahen si perde për të zbuluar një skenë teatrale brenda. Këpucët janë bërë nga rrëshirë e pastër jashtëzakonisht jopraktike me qëndisje me lule që ngjiten me thembra të mëdha ose mëndafsh të palosur nëpër këmbë.
“Ajo nuk ka asnjë kufizim, por arsyeja që ajo është në gjendje ta bëjë këtë është se ajo ka dy punë – pjesë të porositura për klientelën e saj, të cilat janë bërë sipas masës në kuptimin e vërtetë të modës, por më pas pjesët që po shfaqim në muzeu dhe pjesët që ajo tregon në pistë janë pjesë që rri pezull midis modës, skulpturës dhe teatrit, dhe këtu ajo e lë të egër imagjinatën e saj. Ato zënë një hapësirë jashtë modës në kuptimin tradicional të fjalës”, shpjegon D’Alessandro. .
Modelet e saj janë veçanërisht të njohura për qëndisjet e tyre luksoze, megjithëse kur ajo filloi ishte praktikisht e pamundur të gjente artizanët që kërkonte. Mësimi i qëndisjes ishte braktisur në vitet 1930 dhe pothuajse askush nuk qëndiste gjatë Revolucionit Kulturor. Guo duhej të udhëtonte në zonat rurale rreth Pekinit në mënyrë që të gjente fshatarë me aftësitë e nevojshme, dhe madje edhe atëherë puna e tyre ishte mjaft elementare. Gradualisht ajo ishte në gjendje t’i përmirësonte aftësitë e tyre nëpërmjet shembujve historikë që ajo solli nga udhëtimet e saj.
“Unë ndava me ta qëndisjet nga muzetë dhe vende të tjera në mbarë botën dhe njëherësh, bleva shumë libra qëndistari për të komunikuar me ta dhe për të imagjinuar sesi mund të përfundonin qëndisjet. Stili i qëndisjes që kemi zhvilluar sot nuk është tërësisht tradicional kinez, por është i frymëzuar nga vende dhe etni të ndryshme, duke përfshirë karakteristikat e tyre”, thotë Guo.
Kjo qasje e magjisë luan bukur në estetikën e saj unike. Siç thotë Campbell “Ndërsa një fustan mund të përfshijë motive që janë nxjerrë nga një traditë e Oborrit Perandorak Kinez, ato mund të mishërohen në një fustan, forma e të cilit është frymëzuar nga një lloj fustani barok evropian. Ajo kapërcen dialogun Lindje/Perëndim.”
Pas vëmendjes që tërhoqi në Met në 2015, Guo u ftua të ishte një anëtare e ftuar e prestigjiozes “Chambre Syndicale de la Couture” në Paris, duke e bërë atë të vetmen stiliste të dytë kineze të lindur dhe të arsimuar që u ftua në historinë 147-vjeçare. Midis 2016 dhe 2020, ajo shfaqi 10 koleksione në javën e modës së lartë të Parisit, duke zbuluar teatralitetin e plotë të modeleve të saj dhe prezantimeve në pasarela për një audiencë të vërtetë globale.
“Ndërveprimi midis teatrit dhe modës është i rrënjosur thellë në praktikat e sartorit kinez,” shpjegon D’Alessandro. “Kur ajo është duke bërë prezantimet e saj në pistë, ajo i paraqet ato si teatër; ajo ka një rrëfim, ka personazhe dhe bashkëpunon me regjisorët e teatrit për të zhvilluar shfaqjet e saj.”
Pandemia mund t’i ketë ndalur prezantimet e saj në Paris, por Guo dëshiron të kthehet. “Parisi, për mua, është një skenë më e madhe, ku njerëzit nga e gjithë bota mund të shohin veprat e mia. Për mua qëllimi i krijimit të veprave është t’i ndaj ato, me shpresën që njerëz me prejardhje të ndryshme kulturore të bashkohen në shkëmbim dhe përhapjen e kulturës”, thotë Guo.
Deri atëherë, fansat e punës së saj do të kenë mundësinë t’i shohin krijimet e saj në atë që është ndoshta mjedisi i tyre natyror, një muze, ku mjeshtëria dhe detajet fenomenale mund të shihen nga afër.