Pas vazhdës së filozofëve evropian si Niçe, Adorno dhe Kojeve është radha e një filozofi tjetër, Jurgen Habermas.
Habermas në këtë ese kontektualizohet nga filozofi dhe shkrimtari, Moritz Rudopl, i cili ka marrë disa nga filozofët më të mëdhenj evropian dhe i ka kontektualizuar teoritë e tyre dhe idetë e tyre në artikullin e tyre “Evropa e filozofëve”.
Teoria e më e njohur e Habermasit është teoria veprimit komunikues, ku Habermas mbështetet në idenë se rendi shoqëror në fund të fundit varet nga aftësia e aktorëve për të njohur vlefshmërinë ndër subjektive të pretendimeve të ndryshme nga të cilat varet bashkëpunimi shoqëror.
Ndërkaq në këtë rrjedhën e filozofëve evropian, Habermasit do të pasohet nga, Jacques Derrida, i cili njihet për dekonstruksioni derridean, që konsiston në një përpjekje për të rikonceptuar ndryshimin që ndan vetëdijen (ndryshimi i “të” në vetëdijen e vetvetes). Por edhe më shumë se rikonceptimi i dallimit, dhe ndoshta më e rëndësishmja, dekonstruksioni tenton të japë drejtësi.
Evropa e Jurgen Habermasit si avangardë e situatës së ardhshme kozmopolite
Jürgen Habermas është ndoshta filozofi më makronist evropian. Të gjitha idetë për të cilat qëndron presidenti francez – zgjerimi në një komunitet të mbrojtjes, shtimi i një bashkimi fiskal në bashkimin monetar dhe vendosja e sovranitetit evropian – mund të gjenden gjithashtu në punën e tij, megjithëse me një shtesë: Evropa e Habermasit. është vetëm faza kalimtare drejt komunitetit botëror, avangarda e “shtetit të ardhshëm kozmopolit”, e vetmja formë politike që i jep drejtësi “ plejadës post-kombëtare ”.
Kështu Evropa bëhet fusha eksperimentale e teorisë së tij sociale : forcat sistemike si kapitali, teknologjia ose ekologjia rriten përtej kokave të njerëzve në epokën moderne gjithnjë e më komplekse të organizuar sipas ndarjes së punës dhe ato kurrë nuk mund të zotërohen plotësisht. Por ju mund t’u jepni atyre një drejtim. Tjetërsimi mund të minimizohet nëse të gjithë thonë se ku qëndron problemi dhe bien dakord – sa më lirshëm të jetë e mundur – se si të korrigjohet situata. Për këtë, megjithatë, mirëkuptimi duhet të bëhet aty ku mbizotërojnë forcat sistematike; në epokën e tregjeve të globalizuara në mënyrë të pakthyeshme. Ky nuk është më shteti kombëtar. Pra, sipas Habermasit, duhet të ngjitesh një shkallë më lart dhe të bësh politikë post-kombëtare. Kjo do të thotë dy gjëra: Ankorimi i autoritetit vendimmarrës në nivel evropian dhe mundësia e komunikimit mes të gjithë të prekurve, edhe në mbarë Evropën. Sundimi dhe demokracia, legjitimimi i jashtëm dhe i inputit janë detyra evropiane sepse shteti kombëtar nuk mund t’i përmbushë më ato.
Pasi të jenë vendosur të gjitha përgjegjësitë atje, një Evropë e bashkuar mund të vazhdojë t’i bëjë krijimet e saj në shkallë të vogël objekt i politikës kontinentale në shkallë të gjerë. Revolucionet kushtetuese evropiane të shekujve të kaluar i bënë një premtim të dyfishtë individit: ata mund të jetojnë të lirë nga presioni i hapur i kufizimeve joliberale dhe nga detyrimi i fshehur i kushteve tepër liberale. Te liria negative, antifeudale erdhi liria pozitive, antiborgjeze, e cila prodhon qytetarin që formon bashkëjetesën sipas imazhit të tij. Kjo sugjeron kapërcimin e shoqërisë së vonë borgjeze duke ndarë pjesët e saj, e bën Evropën të duket më e mirë dhe e dallon atë nga vendet joliberale, por edhe nga kalaja e liberalizmit, SHBA.
Dallimi midis Evropës dhe SHBA-së u thellua në përçarjen e Atlantikut në vitin 2003 ndërsa George W. Bush përgatitej për luftën e tij në Irak. Miliona gra evropiane dolën në rrugë për të protestuar. Në një letër të përbashkët të hapur me Jacques Derrida, Jürgen Habermas njohu “rilindjen e Evropës”, e cila, e shtyrë nga “fuqia e ndjenjave”, kundërshtoi projektin amerikan për të sjellë lirinë me shpatë. Evropa duhet të jetë një shembull i ndritshëm, jo një shtypës i errët. Por as nuk funksionoi krejtësisht pa shpatë, sepse në të vërtetë kishte zuzar në botë. Për të parandaluar gjenocidin dhe për të mbrojtur të drejtat e njeriut, Bashkimi Evropian – pjesa më e mirë e Perëndimit – duhet të bëhet një “lojtar global” në mënyrë që të jetë në gjendje të veprojë në skenën botërore.
Megjithatë, kjo është vetëm me synimin për të përgatitur këtë skenë për një shfaqje krejtësisht të ndryshme, në të cilën kombet dhe zonat e mëdha nuk përballen më njëri-tjetrin, por qytetarët e botës debatojnë me njëri-tjetrin dhe punojnë për detyrat globale të njerëzimit. Në librin e tij Mbi Kushtetutën e Evropës, Habermas e projekton BE-në si një model për qeverisjen transnacionale që duhet të shtrihet gradualisht në të gjithë globin – jo përmes pushtimit, por përmes depërtimit ligjor. Për “kushtetuesin e së drejtës ndërkombëtare”, Habermas propozon një parlament dydhomësh të ngjashëm me OKB-në, në të cilin standardet progresive, “egalitare të qytetarëve të botës” plotësojnë logjikën “konservatore” të shteteve dhe gradualisht i zhdukin ato. Kështu, sovraniteti evropian i paraprin sovranitetit global.