Mbikëqyrësi i informacionit është duke hetuar muzeun britanik mbi dyshimet se ka qenë i fshehtë në lidhje me disa nga gjërat më të ndjeshme në koleksionin e tij, e një ndër to është edhe një grup pllakash të altarit etiopian që janë fshehur nga pamja në muze për më shumë se 150 vjet.
11 tabotet prej druri dhe guri, të cilat muzeu pranon se u grabitën nga ushtarët britanikë pas betejës së Maqdala-s në vitin 1868, nuk janë shfaqur kurrë në publik dhe konsiderohen të jenë aq të shenjta sa që edhe vetë kuratoret dhe administratorët e institucionit janë të ndaluar t’i shqyrtojnë ato.
Prej kohësh ka pasur thirrje që ato të kthehen në Etiopi. Në vitin 2019, ministri i Kulturës i Etiopisë, gjatë një vizite në muze, kishte kërkuar kthimin e tyre.
Aktivistët tani kanë paraqitur një ankesë në Zyrën e Komisionerit të Informacionit (ICO) duke argumentuar se muzeu ka dështuar të zbulojë detajet kryesore të diskutimeve të brendshme rreth tabuteve.
Returning Heritage, një organizatë jofitimprurëse që grumbullon informacione për kthimin kulturor, ka paraqitur kërkesën e “FoI” në gusht të vitit 2023, dhe thotë se përgjigja e muzeut nuk kishte materiale përkatëse, ndërsa informacionet e tjera u redaktuan shumë. Një rishikim i brendshëm i muzeut i kryer me kërkesë të Trashëgimisë së Rikthimit ka mbështetur përgjigjen e tij fillestare.
Organizata argumenton se ndërsa Akti i Muzeut Britanik të 1963, i cili ndalon asgjësimin e objekteve, përveç në rrethana shumë të kufizuara, do të thotë se statusi i objekteve të tjera të diskutueshme është i paqartë, tabotet mund të kthehen ligjërisht tani.
“Akti është shumë i qartë se muzeu [nuk mund] të kthejë objekte”, ka thënë Lewis McNaught, redaktori menaxhues i Returning Heritage.
“Por ka disa përjashtime ligjore brenda aktit. Dhe një nga këto përjashtime i lejon administruesit të kthejnë disa sende nëse i konsiderojnë ato “të papërshtatshme për t’u mbajtur”.
Për shkak se tabotet nuk do të ekspozohen ose studiohen kurrë – ato mendohet se mbahen në një dhomë të mbyllur ku mund të hyjnë vetëm klerikët etiopianë – ato i përshtaten kësaj kategorie, beson organizata.
Trashëgimia e rikthyer kërkoi informacion nga takimet ku administruesit diskutuan mbi tabotet, të cilat beson se mund të japin njohuri se pse ata besojnë se ato nuk mund të kthehen ligjërisht.
“Duket shumë e çuditshme që muzeu nuk dëshiron të shpjegojë pse po mbahen pas objekteve që mund të kthehen”, ka thënë McNaught, duke argumentuar se kishte “një interes të vërtetë publik – me këtë grup unik objektesh që mund të kthehen [për të kuptuar] pse muzeu nuk do të shpjegojë pse nuk po i kthejnë ato”.
Westminster Abbey, muajin e kaluar ka thënë se kishte rënë dakord “në parim” që një tabot i vetëm që ishte vulosur brenda një altari të katedrales duhet të kthehej në Etiopi. Një tjetër u kthye menjëherë pasi u zbulua në një dollap në Edinburg 23 vjet më parë, raporton “The Guardian“, përcjellë Dukagjini.
Tom Short, i firmës ligjore Leigh Day, i cili paraqiti ankesën e ICO-së në emër të Returning Heritage, ka thënë se besonte se muzeu u mbështet gabimisht në disa përjashtime të lejuara ndaj FoI-së si justifikim për mbajtjen e materialit në burim. Leigh Day ka hartuar më parë një opinion ligjor që thotë se tregon se sendet mund të kthehen ligjërisht.
“Klienti ynë kërkon informacion nga muzeu që shumë do të argumentonin se duhet të jetë në domenin publik si parazgjedhje. Kjo ka të bëjë me vendimmarrjen nga një institucion i madh publik për një çështje me interes publik shumë domethënës”, ka thënë Short.
Muzeu britanik nuk pranoi të komentojë. Ai më parë ka thënë se ambicia e tij afatgjatë është t’i huazojë tabotet një kishe ortodokse etiopiane në Mbretërinë e Bashkuar, megjithëse klerikët e kanë vënë në dyshim realizueshmërinë e kësaj për shkak të kostove të sigurimit.
ICO konfirmoi se kishte marrë ankesën.