Investitorët portugez të BA Glass që blenë kompaninë e vjetër në 2017 përmendën rënien e kërkesës në tregun e qelqit të kombinuar me kostot në rritje dhe hapësirën e kufizuar të magazinimit.
Të gjitha këto “për fat të keq çuan në vendimin për të ndaluar procesin e prodhimit në fabrikën [greke] të kompanisë”, deklaroi BA Glass në një njoftim zyrtar.
Christos Nikas, profesor në Departamentin e Studimeve Ndërkombëtare dhe Evropiane në Universitetin e Maqedonisë në Selanik, tha se ishte fundi i një epoke.
“Mbyllja është e trishtueshme për kompaninë dhe punonjësit e saj. Por ky zhvillim pritej në një nivel më të përgjithshëm,” tha ai për BIRN.
“Po flasim për fundin e një epoke në Greqi dhe në mbarë botën. Ne po shohim që industria e lehtë dhe e mesme të lëvizë ose në Azi ose në vendet e mbetura të lira të BE-së,” shtoi ai.
Rritja e shitjeve kompensohet nga rritja e kostove
Yioula u themelua në vitin 1947 nga familja Voulgarakis në Aigaleo, një periferi në perëndim të zonës urbane të Athinës.
“Biznesi ishte një shembull i llojit të industrisë së zhvilluar në Greqi. U zhvillua një industri e lehtë dhe e mesme; domethënë, nuk përfshinte një përdorim të gjerë të makinerive dhe kapitalit dhe sigurisht nuk përfshinte teknologjinë,” kujton profesor Nikas.
Një ish-ekzekutiv i kompanisë, Christos Maridakis, tha për BIRN se në vitet 2000, e ardhmja dukej e ndritshme.
Grupi kishte “arritur të mbizotëronte në të gjithë Ballkanin, madje duke i dëbuar turqit nga tregu”, tha ai.
Yioula bleu dy fabrika në Bullgari në 2003, një në Rumani në 2004 dhe dy në Ukrainë në 2008.
Por që nga viti 2008 e në vazhdim, menaxhmenti duhej të vendoste nëse do ta mbante fabrikën në Greqi, pasi është një industri me energji intensive.
“Edhe pse menaxhmenti e dinte se grupi do të vuante, ata nuk donin ta mbyllnin Yioula. Fabrika në Greqi u mbyll për 78 ditë, por në kohë rekord u rikthye në prodhim. I gjithë stafi falënderoi pronarët, të cilët ishin gjithmonë pranë tyre,” vuri në dukje Maridakis.
Në vitin 2017, portugeze BA Glass bleu Yioula Group, duke përfshirë fabrikën e saj në Athinë, dy në Bullgari, në Sofje dhe Plovdiv dhe atë në Rumani, në Bukuresht.
Çmimi total i blerjes ishte rreth 500 milionë euro. Pronarët kanë marrë rreth 174 milionë euro; pjesa tjetër ishte kredi. Me shtesat e tij të reja, grupi prodhonte më shumë se 20 milionë njësi në ditë.
Sipas raportit financiar të kompanisë, në vitin 2022 shitjet u rritën me 40.8 për qind krahasuar me një vit më parë, duke arritur një rekord prej 1.431 milionë euro.
Por kompania tha se kjo “pasqyronte vetëm një pjesë të rritjes marramendëse të kostove, përkatësisht në energji dhe lëndë të para.
“Këto kosto janë rritur me më shumë se 300 milionë euro, një shumë e paimagjinueshme. Në. Si pasojë, përfitimi ynë u rrezikua edhe një herë,” tha BA Glass.
Shumë industri janë zhvendosur nga Greqia në vendet fqinje të Ballkanit vitet e fundit.
“Industritë që përdorin shumë punë dhe shumë pak kapital po lëvizin në vendet fqinje të Ballkanit ku puna është shumë më e lirë,” tha Nikas.
Për më tepër, pasqyrat financiare të kompanisë përmendën gjithashtu normat e larta tatimore të Greqisë.
Në Greqi, norma e taksave është 24 për qind, e dyta vetëm pas Spanjës, me 25 për qind. Në Rumani norma e taksave është 16 për qind. BIRN i dërgoi pyetje BA Glass por nuk mori përgjigje deri në kohën e publikimit.
‘Ishte vdekje e papritur’
“Një mëngjes thirrën këshillin e sindikatës dhe pa u konsultuar me punëtorët na thanë se për një orë fabrika do t’i mbaronte jeta. Ishte vdekje e papritur”, tha Kourakos.
Kompania u dha punëtorëve dy opsione: të pranonin kompensim të dyfishtë plus 6000 euro dhe të nënshkruanin një marrëveshje për dalje vullnetare, ose të shkonin në konsultim me punëtorët me furrën e mbyllur dhe, pas dy muajsh, të bien dakord për pushimet kolektive me një pagesë të vetme kompensimi.
“Dilema ishte zhvatëse për ne. Na u desh të pranonim kompensimin e dyfishtë, sepse atje po zhvillohet një luftë; njëra kompani mbyllet pas tjetrës,” vuri në dukje Kourakos.
Një kompani nuk mund të mbyllë një fabrikë në Greqi pa diskutim me sindikatat dhe qeverinë. Duhet të bëhet një konsultim për të shpjeguar pse nuk është në interesin e tij të vazhdojë operacionet dhe të pyesë nëse dëshiron mbështetje nga shteti.
Në njoftimin e kompanisë thuhet se, gjatë kësaj periudhe kalimtare, për të përmbushur detyrimet ndaj klientëve, ajo ka “konsoliduar” prodhimin në përputhje me kërkesat e tregut.
“Ata nuk donin ta mbanin fabrikën në Greqi dhe nuk kishin as nevojë financiare për të,” komentoi Kourakos.
Katër breza punëtorësh kanë dalë nga Youla. Disa njerëz e merrnin rrogën e parë dhe të fundit nga fabrika. Edhe tani kishte punëtorë që kishin mbi 20 vjet.
Kourakos ka frikë se asnjë biznes në Greqi nuk mund të thithë stafin e saj të specializuar; për këtë arsye, ai kërkon që qeveria të ndihmojë, veçanërisht ata mbi 55 vjeç.
“Ne i kërkojmë qeverisë të tregojë ndjeshmëri… ndaj grupeve sociale si ato mbi 55 vjeç që do ta kenë të vështirë të gjejnë punë dhe familjeve me një prind, që të paktën t’u gjejë punë sa më shpejt të jetë e mundur,” shtoi ai.
Investitor i ri nuk ka gjasa
Konfederata e Përgjithshme e Punëtorëve Grekë, GSEE, në mars bëri thirrje për ndërhyrjen e menjëhershme të Ministrive të Punës dhe Zhvillimit, në mënyrë që të gjendej një zgjidhje dhe fabrika të mund të vazhdonte punën me një investitor të ri.
“Nuk është e mundur që grupi i dytë më i madh i prodhimit të qelqit në botë, me fabrika në të gjithë Evropën dhe më gjerë, të mbyllë të vetmen fabrikë në Greqi, një fabrikë që funksionon prej mbi 70 vitesh, shumica e stafit të së cilës janë duke punuar në kompani për të paktën 20 vjet, ” tha GSEE .
Deputetët e partisë së majtë SYRIZA, Giorgos Gavrilos, Rena Dourou dhe Nikos Pappas në parlament pyetën nëse Ministria e Punës ka ndërmend të shpëtojë fabrikën.
“Nuk mund të tolerohet që në vendin tonë të shfaqen investitorë, të cilët për shkak të krizës dhe problemeve të likuiditetit të kompanive vendase, blejnë një bazë prodhimi greke dhe brenda një kohe të shkurtër, të patrazuar, shesin infrastrukturën, ndalojnë makineritë e prodhimit dhe largohen nga stafet e teknologjisë së lartë…”, thanë deputetët.
Por gjetja e një investitori të ri do të ishte e vështirë, thonë ekspertët.
“Do të ishte më e lehtë për të fituar shakanë sesa për të rihapur fabrikën,” këmbënguli Kourakos.
“Nuk ka asnjë mënyrë që një sipërmarrës tjetër të marrë përsipër fabrikën. Për të ndërtuar një industri të tillë duhen të paktën 150 milionë euro. Nuk mendoj se do të gjendet ndonjë investitor që të ndërtojë fabrika xhami dhe të investojë. Është një industri e kushtueshme,” shtoi ai.
“Ata nuk duan ta shesin fabrikën; duan të lënë 10-15 veta dhe ta bëjnë magazinë, t’i sjellin produktet nga Bullgaria dhe t’i shesin në tregun grek, “përfundoi Kourakos.