Telefonata e Xi Jinping me Volodymyr Zelenskiy ishte një kohë e gjatë, por nuk duhej të ishte befasi.
Pekini është në listën e ngushtë të të gjithëve kur bëhet fjalë për paqebërësit e mundshëm në Ukrainë. Presidenti francez, Emmanuel Macron, nuk bën përjashtim.
“Unë e di se mund të mbështetem tek ju për të rikthyer Rusinë në arsye dhe të gjithë në tryezën e negociatave,” ka theksuar Macron liderit kinez gjatë takimit të tyre në Pekin këtë muaj.
Megjithëse Xi u përgjigj se do të telefononte presidentin ukrainas, ai nuk nxitonte. Ai nuk ka iluzione për vështirësinë për të shërbyer si ndërmjetës në një luftë ku Ukraina dhe Rusia janë në pozicione diametralisht të kundërta.
Megjithatë, suksesi i fundit i Kinës në sjelljen e normalizimit të marrëdhënieve midis Iranit dhe Arabisë Saudite mund ta joshë atë të ndihmojë në krijimin e një zgjidhjeje diplomatike për luftën më të madhe të zhvilluar në Evropë që nga viti 1945. Por si do të dukej kjo zgjidhje?
Kinezët kanë theksuar në mënyrë të përsëritur, në mënyrë më të qartë në propozimin e paqes prej 12 pikash që ata publikuan në përvjetorin e një viti të luftës, se paqja në Ukrainë mund të rivendoset vetëm përmes negociatave që “në fund të arrijnë një armëpushim gjithëpërfshirës”.
Pavarësisht urtësisë konvencionale, Pekini nuk po mbronte një armëpushim që do të ngrinte linjat aktuale të betejës si kufij të rinj (një marrëveshje që do të linte pjesë të mëdha të territorit ukrainas në duart e Rusisë), por fillimi i një procesi politik që “në fund” do të çonte për një ndërprerje të përhershme të luftimeve.
Për më tepër, propozimi nuk thoshte asgjë në lidhje me kushtet territoriale të një zgjidhjeje dhe në të vërtetë theksoi nevojën që të dyja palët të tregojnë përmbajtje – një formulim i përsëritur në leximin e Kinës për bisedën e Xi me Zelenskiy.
Më e rëndësishmja, ai theksoi nevojën për të respektuar “sovranitetin, pavarësinë dhe integritetin territorial të të gjitha vendeve, pavarësisht nëse ishin të dobët apo të fortë, të pasur apo të varfër”.
Frazeologjia është me vend: Kina është e përpiktë për gjuhën e saj diplomatike, veçanërisht në deklaratat publike. Pekini me siguri dëshiron të ruajë “miqësinë pa kufi” me Moskën, por ka qenë i kujdesshëm që të mos miratojë një qëndrim kaq të favorshëm për Rusinë, saqë Ukraina nuk do të ishte e gatshme të pranonte Kinën si ndërmjetëse.
Xi pa dyshim e kupton tashmë se Rusia nuk mund t’i arrijë objektivat e saj territoriale – të cilat, së paku, ndajë Ukrainës – duke e fituar luftën ushtarakisht dhe se luftimet mund të përfundojnë vetëm përmes një marrëveshjeje të bazuar në kompromisin e ndërsjellë nga të dy palët. Sado e rëndësishme të jetë Rusia për Pekinin, Xi gjithashtu dëshiron të mbrojë interesat ekonomike kineze në Ukrainë për një afat të gjatë: Kina mbetet partneri më i madh tregtar i huaj i Ukrainës dhe ka investuar para në projekte të mëdha infrastrukturore, duke përfshirë modernizimin e portit të Mykolaiv dhe ndërtimin e një Linja e re e metrosë në Kiev.
SHBA dhe disa nga aleatët e saj evropianë ndoshta do t’i hedhin poshtë propozimet e Xi ndaj Zelenskiy si një tjetër marifet për të errësuar mbështetjen politike dhe ekonomike të Pekinit për Putinin gjatë luftës – për shembull duke importuar naftë bruto ruse, e cila arriti një nivel më të lartë në 33 muaj në mars dhe duke refuzuar të mbështesë rezolutat e OKB-së që dënojnë pushtimin e Rusisë. Kjo, pjesërisht, shpjegon refuzimin e Uashingtonit të planit 12-pikësh të Pekinit.
Megjithatë, lëvizjet e kujdesshme të Kinës për t’u pozicionuar si ndërmjetësi i një zgjidhjeje diplomatike në Ukrainë nuk duhet të hidhen poshtë në mënyrë të përmbledhur. Xi nuk do të kishte humbur kohë duke bërë një bisedë të gjatë me Zelensky pa fund. Kinezët as nuk do të kishin shpallur gatishmërinë e tyre për të dërguar “një përfaqësues special për çështjet euroaziatike në Ukrainë dhe vende të tjera” thjesht si një lojë e marrëdhënieve me publikun.
Kina gjithashtu nuk do të shkonte në të tilla gjatësi nëse nuk do të kishte mbështetjen nga Rusia dhe Ukraina për një iniciativë diplomatike. Me sa duket, Zelensky ishte i shpejtë për ta karakterizuar thirrjen e tij me Xi-në si “domethënëse” dhe pozitive, dhe ministria e jashtme ruse e përgëzoi Xi-në për “gatishmërinë e tij për t’u përpjekur për të krijuar” një rrugë diplomatike.