Vaksinat mund t’i japin fund pandemive. Kjo është arsyeja se pse ato janë gjithnjë në qendër të çdo plani për t’u përgatitur në hapin e ardhshëm.
Vendet në zhvillim për t’u furnizuar me vaksina pritën më shumë se një vit. Amerikanëve, për shembull, iu ofruan doza të treta të vaksinave ku në shumicën e vendeve të tjera nuk e kishin marrë as dozën e parë. Mbajtja e vaksinave i kushtoi jetën më shumë se një milion njerëzve, sipas një studimi të fundit në revistën Nature Medicine.
Për të shmangur përsëritjen e kësaj tragjedie, çdo rajon i botës duhet të jetë në gjendje të bëjë vaksinat e veta. Tani për tani, Afrika, Amerika Latine dhe pjesë të Azisë Juglindore mbështeten kryesisht në vaksinat e importuara.
“E vetmja mënyrë për të përgatitur botën për një shpërthim pandemie është të rajonalizohet prodhimi dhe aksesi në kundërmasat mjekësore si vaksinat,” ka thënë Rick Bright, një ish-drejtor i Autoritetit të Kërkimit dhe Zhvillimit të Avancuar Biomjekësor të Departamentit të Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore, ose BARDA.
Administrata Biden e kupton nevojën për kapacitetin e prodhimit të vaksinave në vend. Në tetor, HHS njoftoi se do të miratonte strategjinë e sigurisë shëndetësore të Biden duke përmirësuar aftësitë e brendshme për të bërë vaksina, ilaçe dhe teste diagnostikuese.
Megjithatë, administrata Biden nuk ka propozuar një plan serioz për të ndihmuar në sigurimin që të gjitha rajonet e Jugut Global të mund të bëjnë të njëjtën gjë, në mënyrë që miliarda njerëz të kenë qasje në kohë në vaksina nëse shfaqet një tjetër patogjen vdekjeprurës.
Sigurimi i pjesëve të tjera të botës nuk është vetëm dhembshuri, por është plan strategjik.
Ndihmon në ofrimin e sigurisë së Shteteve të Bashkuara, sepse viruset udhëtojnë, shpërthimet e zgjatura shkaktojnë variante dhe emergjencat shëndetësore destabilizojnë vendet në mënyra që mund të kenë pasoja për globin.
Siç thotë Bright, “Siguria ndërkombëtare është siguri kombëtare”. Kjo pikë u kthye në shtëpi në Mars 2021 kur varianti i koronavirusit Delta u rrit në Indi gjatë një kohe kur vendit i mungonin vaksinat anti-Covid, dhe përsëri në nëntor kur Omicron u zbulua në Afrikën Jugore te nën-vaksinuarit.
“Asgjë nuk bëri më shumë për të minuar ndikimin mbrojtës të vaksinimit të SHBA-së sesa Delta dhe Omicron,” tha Jeremy Konyndyk, një ekspert i reagimit ndaj krizave që drejtoi së fundmi Task Forcën e USAID-it për Covid-19.
Një mësim tjetër nga pandemia ishte pamjaftueshmëria e premtimeve për barazinë. U deshën shumë muaj që vendet dhe kompanitë të përmbushin angazhimet e tyre ndaj Covax, mekanizmi ndërkombëtar për të siguruar që vaksinat të arrijnë në vendet më të varfra.
Në një situatë për të mbrojtur qytetarët e tyre, vendet prodhuese të vaksinave u përpoqën të blinin sa më shumë vaksina që të mundeshin dhe kufizuan eksportet e vaksinave, ka thënë Richard Hatchett, zyrtari ekzekutiv i Koalicionit për Inovacionet e Përgatitjes Epidemike, ose CEPI.
“Vendet me vaksina i shërbyen popullatës së tyre së pari,” është shprehur ai.
“Ne duhet ta pranojmë këtë si një realitet politik.” Për të parandaluar përsëritjen e historisë, qeveritë në të gjithë Afrikën, Amerikën Latine dhe Azinë Juglindore po përpiqen të forcojnë aftësitë rajonale për të prodhuar vaksina kundër Covid-19 dhe sëmundjeve të tjera.
Qëllimi i tyre është të ndërtojnë kapacitet tani dhe të qëndrojnë në këmbë në mënyrë që kompanitë të jenë gati kur të godasë pandemia e ardhshme.
Një nismë, e bashkëthemeluar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë(OBSH), përfshin kompanitë e barnave në më shumë se një duzinë vendesh me të ardhura mesatare, duke përfshirë Afrikën e Jugut, Argjentinën dhe Indonezinë, që po punojnë së bashku për të prodhuar vaksina mRNA kundër Covid-19 me shpresën për të përdorur mRNA kundër sëmundjeve të tjera.
Një partneritet tjetër midis Institutit Serum të Indisë dhe Aspen Pharmacare në Afrikën e Jugut është i fokusuar në kryerjen e katër imunizimeve rutinë të fëmijërisë.
Fondacioni Bio-Manguinhos Fiocruz i Brazilit po zgjeron objektet e tij të prodhimit të vaksinave për të përfshirë teknologjinë mRNA.
Shtetet e Bashkuara janë në gjendje për të ndihmuar këto përpjekje dhe dhjetëra të tjera në Jugun Global, sepse janë një superfuqi shkencore, me disa nga institucionet më të forta kërkimore në botë, si dhe me një sektor të lulëzuar të bioteknologjisë dhe farmaceutikës.
Për më tepër, bashkëpunimi midis shkencëtarëve në Shtetet e Bashkuara dhe vendeve në zhvillim ka përfitimin e shtuar të nxitjes së vullnetit të mirë dhe komunikimit që është jetik në një epidemi që lëviz me shpejtësi. Megjithatë, mbështetja e SHBA-së është modeste deri më tani.
Instituti Kombëtar i Shëndetësisë ka nënshkruar marrëveshje për të bashkëpunuar me iniciativën e OBSH-së, por ky partneritet nuk përfshin financim të drejtpërdrejtë. Ndërsa Korporata Financiare e Zhvillimit Ndërkombëtar të SHBA-së u ka dhënë hua prej rreth 125 milionë dollarësh dy prodhuesve afrikanë të vaksinave, Aspen Pharmacare dhe Institutit Pasteur në Dakar.
Por, për të zhvilluar një sektor bioteknologjik të aftë për të prodhuar vaksina në të gjithë botën në zhvillim, nevojitet shumë më tepër. Sistemet rregullatore të vendit duhet të forcohen për të siguruar që vaksinat e prodhuara në Jugun Global të jenë të sigurta dhe të cilësisë së lartë. Vendet gjithashtu kanë nevojë për një punë shkencore të aftë për kërkimin dhe prodhimin e vaksinave.
Në të dy frontet, Shtetet e Bashkuara mund të ndihmojnë përmes programeve të trajnimit në Administratën e Ushqimit dhe Barnave, NIH dhe në universitete.
“Ne duam të bëjmë investime në mënyrë strategjike, në mënyrë që kjo të jetë afatgjatë,” tha Nafisa Jiwani, drejtoresha menaxhuese për iniciativat shëndetësore në Korporatën Financiare të Zhvillimit.
Si një nga donatorët kryesorë të aleancës së vaksinave Gavi, e cila prokuron vaksina për dhjetëra vende me të ardhura më të ulëta, Shtetet e Bashkuara mund të inkurajojnë organizatën të paguajë një çmim për vaksinat e prodhuara në Afrikë ose Amerikën Latine, tha Konyndyk.
Një ekip tjetër prodhuesish në Afrikë dhe Amerikën Latine mund të mos jetë në gjendje të zhvillojë vaksinat e tyre unike në fillim, sepse shumë vende në ato rajone nuk kanë bazën e mirëfinancuar për kërkime që kanë Shtetet e Bashkuara.
Prandaj, transferimi i teknologjisë, në të cilin kompanitë në Veriun Global ndajnë njohuritë dhe pronësinë e tyre intelektuale me studiuesit në Jugun Global, është thelbësor. Por, një qasje rreptësisht vullnetare ndaj transferimit të teknologjisë nuk ka gjasa të japë. Dhe kur një kompani farmaceutike zotëron ekskluzivisht të drejtat për një produkt fitimprurës, është e vështirë për qeverinë amerikane ta detyrojë atë të ndajë.
“Dinamika që pamë në pandemi ishte se kompanitë mbanin të gjithë levën sepse prioriteti i të gjithëve ishte thjesht të merrnin doza,” ka thënë Konyndyk.
Por, duke shkuar përpara, qeveria amerikane mund të ndryshojë mënyrën se si financon kërkimin në mënyrë që të ndodhë më shumë transferim teknologjie në të ardhmen.
Për shembull, NIH mund të ndajë pronësinë e tij intelektuale të lidhur me vaksinën me OBSH-në dhe organizata mund ta transferojë atë te grupet e verifikuara në Jugun Global. Ose në rastin e një tjetër Operacioni Warp Speed, investimet publike mund të vijnë me një kusht që kompanitë të transferojnë teknologjinë tek kompanitë specifike në vendet në zhvillim nëse furnizimet kufizohen në një emergjencë shëndetësore.
Pse SHBA-të nuk po ndërmarrin më shumë veprime në përpjekjet për prodhimin farmaceutik në të gjithë Jugun Global? Ndoshta sepse nuk ka “asnjë kosto politike të perceptuar për pabarazinë e vaksinave në nivel global”, është shprehur Konyndyk.
Por Zain Rizvi, drejtor i kërkimit në organizatën e avokimit Public Citizen, në Uashington DC, spekulon se mungesa e veprimit nga qeveria amerikane ka të bëjë po aq me hezitimin e saj për të bërë lëvizje që mund të kërcënojnë dominimin e tregut farmaceutik të SHBA-së.
“A është SHBA e gatshme t’i japë përparësi sigurisë shëndetësore dhe sigurisë kombëtare edhe nëse kjo i bën disa korporata të pakëndshme?” pyeti ai, duke shtuar, “Përgjigja është: Jo në të vërtetë.”
Covid-19 zbuloi se shpërndarja e barabartë e vaksinave nuk do të ndodhë natyrshëm përmes tregut të lirë ose përmes bamirësisë dhe vullnetit të mirë në vapën e një krize.
Kjo është arsyeja pse tani është koha për të bërë ndryshime strukturore, për të siguruar barazi përpara goditjeve të ardhshme emergjente.