Gjatë dy viteve të fundit kam shkruar disa opinione rreth situatës në Kosovë dhe se si qeveritë e njëpasnjëshme në fakt kanë dështuar popullin e tyre. Por kur kryeministri Kurti mori pushtetin, u ndjeva i kënaqur që Kosova më në fund zgjodhi një kryeministër, i cili do të ngrihej në këmbë dhe do ta largonte vendin e tij nga acarimi 12-vjeçar.
Megjithatë, me synimet më të mira, prioritetet e Kurtit nuk ranë në përputhje me atë që publiku dëshiron dhe ka nevojë.
Ai u fiksua me atë që thotë apo bën presidenti i Serbisë Vuçiq, dhe në veçanti ai donte të ushtronte pushtetin e tij mbi komunitetin etnik serb në Kosovë sikur pavarësia e vërtetë e vendit të tij të mbështetet tërësisht në këtë komunitet që zotohet për besnikëri ndaj flamurit të Kosovës.
Janë pesë fakte që Kurti duket se i injoron të cilat mund të kishin ndryshuar në mënyrë dramatike rrjedhën e Kosovës për mirë.
BE-ja dhe SHBA-ja garantuesit e Pavarësisë së Kosovës
Si fillim, BE-ja dhe SHBA-ja janë në fund të fundit garantuesit e pavarësisë së Kosovës dhe nuk do të ofronin asnjë zgjidhje për problemet e Kosovës, përfshirë konfliktin e saj me Serbinë si dhe me serbët e saj etnikë, që do të bënte në çdo rast, rrethanat komprometojnë pavarësinë dhe integritetin territorial të Kosovës.
Në fund të fundit, këto dy fuqi së bashku bënë të mundur që Kosova të bëhet një shtet sovran dhe të sigurojë pavarësinë dhe sigurinë e saj afatgjatë. Do të ishte strategjikisht vetë-shkatërruese nëse ata do të hiqnin dorë nga angazhimi i tyre. Kurti ka treguar dritëshkurtër duke mos ndjekur këshillat e tyre, dhe në vend që të forcojë lidhjet kritike mes vendit të tij dhe BE-SHBA, ai i kundërshtoi ato, veçanërisht në lidhje me nevojën për zgjedhje të reja në zonat me shumicë etnike me shumicë serbe në veri të Kosovës.
Zgjedhjet e fundit u bojkotuan nga serbët e Kosovës; vetëm pesë për qind e popullsisë së përgjithshme të zonës votuan dhe zgjodhën kryetarë shqiptarë – njëri prej të cilëve mori vetëm 100 vota – të cilët sigurisht nuk përfaqësojnë shumicën dërrmuese të popullsisë në ato zona, pavarësisht se zgjedhjet ishin të lira dhe të ndershme, pasi të gjithë e dinin mirë para zgjedhjeve se komuniteti serb do t’i bojkotonte ato. Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, në përgjigje të trazirave tha : “Ne dënojmë fuqishëm veprimet e Qeverisë së Kosovës që po përshkallëzojnë tensionet në veri dhe po rrisin stabilitetin”.
Është e habitshme se përse kryeministri i Kosovës, një vend që varet pothuajse ekskluzivisht nga mbështetja politike e SHBA-së dhe BE-së, ndihma ekonomike dhe garancitë e sigurisë, do të kundërshtonte rekomandimet e tyre në lidhje me komunat me shumicë serbe në Kosovë, kur në fakt bashkëpunimi dhe bashkëpunimi me BE-në është thelbësor për integrimin e Kosovës. Kjo ka bërë që figurat amerikane, përfshirë ambasadorin amerikan në Serbi, Christopher Hill, të shprehen troç për Kurtin: “Ne kemi disa çështje shumë thelbësore me të nëse mund të llogarisim tek ai si partner”.
Asociacioni i Komunave Serbe, për të cilin është rënë dakord disa vite më parë, është dashur të zbatohet nga kryeministri Kurti menjëherë pas marrjes së tij në pushtet. Sigurisht, në vend që të punonte krah për krah me BE-në dhe të gëzonte mbështetjen e saj, BE-ja përfundoi duke vendosur sanksione të ashpra ndaj Kosovës duke e shtyrë procesin e integrimit.
Kosova qendrore në strategjinë e Ballkanit Perëndimor
Së dyti, Kurti nuk duket se e vlerëson faktin se për SHBA-në dhe BE-në, Kosova është pjesë përbërëse e interesit të tyre të përgjithshëm strategjik në Ballkan, veçanërisht tani kur lufta në Ukrainë është ndezur dhe presidenti i Rusisë Putin do të bëjë gjithçka në fuqinë e tij për të destabilizuar rajonin. Dhe duke pasur parasysh përkatësinë fetare, historike dhe kulturore midis Rusisë dhe Serbisë, është e qartë se Putini do ta shfrytëzonte atë marrëdhënie në masën maksimale për t’i shërbyer interesave të tij të menjëhershme.
Kështu, që SHBA-ja dhe BE-ja të zvogëlojnë ndikimin e Putinit ndaj Vuçiqit, duhet të akomodojnë Vuçiqin, natyrisht vetëm deri në një pikë, pa cenuar sigurinë kombëtare të Kosovës. Kjo nuk do të thotë se refuzimi i Vuçiqit për të njohur Kosovën dhe mungesa e bashkëpunimit të tij janë të pranueshme, por tjetërsimi i tij në mënyrë të panevojshme është kundërproduktive si për interesat kombëtare të Kosovës ashtu edhe për interesat strategjike të SHBA-BE.
Komunat me shumicë serbe
Së treti, Kurti vazhdon t’iu kushtojë kohë të tepërt komunave me shumicë serbe, sikur nënshtrimi i tyre ndaj doktrinës së tij politike do të sigurojë pavarësinë e Kosovës. Duke filluar nga mosmarrëveshja për targat, deri te mosmarrëveshja për Asociacionin e Komunave Serbe, te zgjedhjet fatkeqe në zonat me shumicë serbe, ndër disa çështje të tjera joserioze, nuk bënë gjë tjetër veçse e shpërqendruan atë nga detyra e tij parësore për t’u kujdesur për nevojat e popullit të tij.
Në të vërtetë, pavarësisht se sa larg mund të shkojë Serbia për t’i shtyrë serbët e Kosovës të angazhohen në çfarëdo lloj aktiviteti antiqeveritar, ata nuk mund të kërcënojnë pavarësinë e Kosovës në asnjë mënyrë kuptimplote. Edhe pse Vuçiq nuk do ta pranojë këtë, ai e di shumë mirë se nuk mund ta pushtojë tani ose në asnjë moment në të ardhmen zonën me shumicë serbe në Kosovë dhe sigurisht që nuk do ta kuptojë pretendimin e tij se Kosova është pjesë integrale e Serbisë.
Tëhuajsimi i BE-së
Së katërti, është mjaft e çuditshme që për një kryeministër që kërkon me zjarr të integrojë Kosovën në BE, ai po e tjetërson vetë Bashkimin që dëshiron të anëtarësohet, ndërkohë që nuk merr të gjitha masat e nevojshme për të përmbushur kushtet socio-ekonomike të BE-së, standardet politike dhe demokratike. Që nga dita kur erdhi në pushtet, Kurti duhej të kishte investuar pjesën më të madhe të kohës, burimeve dhe ndikimit politik për të përmirësuar në mënyrë drastike standardin e jetesës dhe cilësinë e jetës së çdo kosovari të zakonshëm.
Ai duhet të ishte fokusuar në shumë nga ato që premtoi se do të bënte nëse zgjidhej. Kjo përfshin zhvillimin ekonomik, duke tërhequr investime vendore dhe të huaja për të ofruar mundësi punësimi dhe për të parandaluar ikjen e trurit që po prek çdo industri dhe po gërryen strukturën sociale të Kosovës. Në gjysmën e parë të vitit, qeveria shpenzoi vetëm 18 për qind (150 milionë euro) të buxhetit të saj të ndarë prej 844 milionë eurosh për investime kapitale. Dhjetë vjet më parë 15,000-20,000 kosovarë lanë vendin çdo vit në kërkim të mundësive më të mira të punës, në pesë vitet e fundit, numri është dyfishuar gati në 30,000 në vit.
Kurti premtoi gjithashtu se do të përmirësojë sistemin arsimor duke ndërtuar shkolla të reja, duke rritur pagat për mësuesit dhe duke krijuar qasje të lehtë në tekstet shkollore të përditësuara; modernizimi i pjesës më të madhe të infrastrukturës së shkatërruar; ofrojnë kujdes shëndetësor më të mirë dhe më të përballueshëm; përmirësimi i kushteve të banimit; dhe sigurisht, eliminon korrupsionin, i cili u lejon zyrtarëve të shpërdorojnë shuma të mëdha burimesh financiare, ndërkohë që ngjall mosbesim të thellë të kosovarëve ndaj qeverisë së tyre.
Oferta e pestë e Serbisë për në BE
Megjithëse Vuçiq nuk dëshiron të tjetërsojë Rusinë për shkak të arsyeve të lartpërmendura, ai ende dëshiron që Serbia të integrohet në BE. Presidenti serb e di se prosperiteti dhe rritja e ardhshme e Serbisë varet nga BE-ja dhe për ta arritur këtë, ai do të duhet të përmbushë standardet e BE-së duke iu përmbajtur plotësisht parimeve demokratike dhe të drejtave të njeriut dhe duke ngritur kushtet socio-ekonomike në vend. Por njohja e pavarësisë së Kosovës mbetet një kusht qendror për pranimin e Serbisë në BE.
Meqenëse BE-ja ka një interes të veçantë për të pranuar shtetet e Ballkanit në BE dhe për të parandaluar Rusinë që të krijojë një bazë të fortë në ndonjë nga shtetet ballkanike, BE-ja duhet të krijojë një atmosferë të favorshme për të arritur këtë objektiv. Për këtë arsye, BE-ja dëshiron të krijojë një fushë loje të barabartë që do t’i lejonte Serbisë të distancohet nga Rusia, ndërkohë që fiton terren drejt integrimit në BE.
Emmanuel Macron paralajmëroi të hënën se “Franca dhe Gjermania kanë bërë premtimet e tyre për politikat e vizave dhe çështje të tjera ekonomike, të cilat do të rishikohen nëse të dyja palët nuk sillen me përgjegjësi. Ne duhet të jemi shumë të kujdesshëm në këtë drejtim, veçanërisht kur stabiliteti i Ballkanit Perëndimor është në rrezik”.
Por që kjo të ndodhë, edhe Kosova duhet të luajë rolin e saj. Domethënë, sa më pak Kurti të tjetërsojë Beogradin dhe sa më bashkëpunues të bëhet me Serbinë, aq më shumë e vendos Vuçiqin në ‘mbrojtje’. Kjo nuk është aspak një zbutje e Serbisë në kurriz të Kosovës, sepse në analizë përfundimtare të dyja vendet duhet të zgjidhin konfliktin e tyre nëse kërkojnë pranim në BE.
Unë besoj se Kurti mund të ketë atë që duhet për të ndryshuar kursin dhe për t’u fokusuar në atë që populli dëshiron. Ata duan punë, duan mundësi, duan të rriten dhe të përparojnë, duan të ndihen të sigurt, duan të jenë të lirë të shprehen pa dëm dhe duan të dëgjohen.
Kjo është një thirrje zgjimi dhe Kurti do të bëjë mirë ta dëgjojë para se të jetë tepër vonë.