Komediani britanik Jimmy Carr, i njohur për stilin e tij të drejtpërdrejtë dhe provokues, është në “Triggernometry” me Konstantin Kisin dhe Francis Foster, argumentoi se bota perëndimore po hyn në një periudhë të re trazirash, një “revolucion paqësor” që vjen si pasojë e shembjes së institucioneve tradicionale, kolapsit të elitave dhe një brezi të ri të goditur nga vetmia dhe kriza e shëndetit mendor.
Duke u mbështetur te teoritë e demografit Neil Howe, autor i konceptit “The Fourth Turning Is Here”, Carr thekson se historia nuk përsëritet, por rezonon.
Krahasimet e tij përmbledhin një paralele: kriza financiare e vitit 1929 me atë të vitit 2008, Pluhuri i Madh në SHBA me katastrofat klimatike të sotme, pandemia e Gripit Spanjoll me Covid-19.
Sipas tij, këto simetri historike tregojnë se shoqëritë po hyjnë përsëri në një fazë transformimi.
“Epo, ky është Neil Howe, i cili është akademik i shkëlqyer, ai është demograf. Ai është personi që doli me termin mijëvjeçar. Ai ka qenë këtu për një kohë të gjatë, shumë me ndikim, dhe shkroi një libër, mendoj se ishte në vitin 1996, mund të gabohem për këtë, të quajtur Kthesa e Katërt. Dhe ata sapo e kanë përditësuar librin, dhe është magjepsës.
Bëhet fjalë për mënyrën se si historia nuk përsëritet, por rezonon. Dhe ai flet për ciklet në histori. Shumë njerëz janë shumë cinikë për këtë. Më pëlqen ideja. Pra, ideja e tij do të ishte që viti 1929 dhe rënia e Wall Street-it janë viti 2008 dhe rënia financiare.
Dhe nëse shikoni Pluhurin në Amerikë dhe Rripin e Ndryshkut, por shikoni edhe ndryshimet klimatike, shikoni se çfarë po ndodh me mjedisin në këtë moment, dhe shikoni Gripin Spanjoll, dhe shikoni Covid, do të thoni, epo, historia po rezonon.
Dhe kur sheh krizën financiare në vitet ’29 dhe ’08, kjo është fillimi i fundit. Dhe është një periudhë revolucioni, për shkak të mungesës së një mandati më të mirë. Mendoj se jemi në fillim të një revolucioni”, ka thënë Carr.
Carr argumenton se elitat politike, mediatike dhe akademike që kanë dominuar Perëndimin që nga viti 1945 janë në rënie të dukshme.
Si shembull sjell krizën e perceptuar brenda BBC-së, partitë tradicionale që nuk po diferencohen më ideologjikisht dhe universitetet, të cilat sipas tij kanë humbur funksionin e tyre si qendra të dijes.
“Pra, elitat janë zëvendësuar. Në rregull. Pra, nëse shikoni diçka si BBC-në dhe atë që kanë kaluar muajin e fundit, po shihni se është një organizatë elitare dhe është në trazira. Ata po kalojnë një krizë në krye. Të gjithë janë. Zonja e çajit dha dorëheqjen dje. Gjithçka ka ikur…
Dhe kjo po zëvendësohet nga kjo, nga podkasterë dhe individë. Dhe dikur ka pasur një elitë që drejtonte këtë vend që nga viti 1945. Kanë qenë Partia Laburiste dhe Konservative, dhe ata ndërroheshin çdo dy vjet, por kohët e fundit, nuk mund të gjeje dot një letër cigareje midis tyre.
Dhe duket sikur—dua të them, mund të gabohemi këtu. Një javë është një kohë e gjatë në politikë, lëre më tre vjet. Por duket sikur në zgjedhjet e ardhshme, ato elita do të zëvendësohen.
Dhe duket sikur, e dini, kjo është media, kjo është politikë. Shikoni akademinë. Akademia, ka një krizë replikimi në shkencat shoqërore dhe fizika ka ngecur tërësisht. Ndihet sikur elitat po bien dhe po zëvendësohen.
Dhe kjo, nga njëra anë, është një kohë shumë e frikshme për t’u jetuar. Dhe nga ana tjetër, historia thotë gjithashtu se shkatërrimi çon në—e dini, e merrni këtë nga feja hindu—se shkatërrimi çon në rilindje”, ka shtuar Carr.
Konstantin Kisin, bashkëmoderator i diskutimit, shton se status quo-ja ka dështuar të prodhojë rezultate që i shërbejnë zhvillimit njerëzor.
Elitat politike, sipas tij, nuk po i përgjigjen realitetit të ri, por janë zhytur në beteja ideologjike dhe luftëra kulturore të shkëputura nga jeta reale.
“Kur këto institucione dhe këto struktura shemben, pavarësisht se sa të lidhur mund të jemi me to – dua të them, unë dhe Francis folëm për BBC-në. Sapo patëm një episod me një denoncues të BBC-së që fliste për të. Ne e duam BBC-në. Duam që të ketë sukses, por nuk po ia del.
Mund të jemi të kënaqur me dy partitë e qendrës së majtë dhe të qendrës së djathtë që në një farë mënyre e mbajnë gjithçka në status quo, në përgjithësi në një farë mënyre të mirëmbajtur. Por status quo-ja nuk funksionon më. Po prodhon rezultate që janë aq të papajtueshme me lulëzimin njerëzor në shoqërinë tonë, saqë mendoj se ka ardhur koha për këtë. Dakord. Është e pashmangshme në këtë pikë”, ka thënë Kisin.
Një nga pikat më të forta të Carr është kriza e shëndetit mendor te të rinjtë.
Ai thekson se rrjetet sociale, izolimi teknologjik dhe shembja e rrugëve tradicionale të suksesit – universiteti, puna, familja – kanë krijuar një brez të gjendur në një vakum ku mungon orientimi dhe komuniteti.
“Gjëja më e dukshme që mund të mendoni të bëni. Por njerëzit fillojnë ta vënë në pikëpyetje këtë dhe ju thoni, në rregull, mirë, ky mit nuk po funksionon më. Ky themel, e dini, pse Amerika ishte kaq e suksesshme në vitet ’50 dhe ’60, e dini, dhe në fakt në shoqërinë britanike, pse ishte një shoqëri me kaq shumë besim në vitet ’50, ’60?
Epo, meqenëse nuk kishte rëndësi nëse ishit të majtë apo të djathtë, thjesht vishnit të njëjtën uniformë së bashku. Kishit atë gjënë ku bashkoheshit dhe duket sikur, nuk e di si ndiheni për këtë, por duket sikur tani e teprojmë për individin.
Në demokracinë liberale, ne kemi zgjidhur shumë për liberalin, për individin, dhe nuk kemi mjaftueshëm nga demosi. Dhe unë shoh shumë nga problemet e tmerrshme me të cilat po përballen të rinjtë, krizën e shëndetit mendor, për të cilën thjesht duhet të flasim gjatë gjithë kohës.
Ka një krizë atje jashtë.
Dhe nuk mendoj se mund ta zgjidhësh këtë në nivel individual”, ka shtuar Carr.
Carr parasheh politika të guximshme dhe joortodokse për ta rikthyer besimin e brezit të ri në sistem.
Propozimi më i debatueshëm: askush nën 30 vjeç të mos paguajë taksa.
“Dhe do të thoshit se po i nxitni njerëzit të mos shkojnë në universitet dhe të gjejnë punë, gjë që disa njerëz mund ta shohin si negative. Por universiteti është një artikull luksi dhe artikujt luksozë nuk funksionojnë nëse i kanë të gjithë.
Dhe 50% e njerëzve që shkojnë në universitet—nuk më duket e drejtë. Më duket se universitetet duhet të jenë—ato janë elitare. Është arsim i lartë. Duhet të jetë për elitat. Duhet të jetë gjithashtu falas. Nëse studion diçka që kultivon misër, kjo i shtohet shoqërisë sonë, që është, le ta quajmë STEM. Në rregull.
Nëse do të isha unë, më caktoni në krye nesër, do të shkoj në universitet, do të studioj STEM dhe është falas. Kjo do të më dukej shumë pozitive. Keni të bëni me brezin e ri. Do të thoni, në rregull, shikoni, ju jeni akademikë. Do të shkoni dhe do të bëni diçka tjetër, por do të fitoni para dhe do t’i mbani ato para, do t’i mbani të gjitha deri në moshën 30 vjeç.
Mendoj se ndoshta taksa midis 30 dhe 60 vjeç. Dhe pastaj duhet të ndalojmë së bëri politikë fantazie aty ku shkojmë, po, po, do t’u paguajmë pensionet të gjithëve përgjithmonë. Nuk kemi mjaftueshëm të rinj për të paguar pensionet përgjithmonë.
Pra, ndoshta mbi 60 vjeç, në rregull, përsëri, pa taksa, pa taksa, thjesht bëj punën tënde. Do të më dukej si një mënyrë interesante për ta ndarë”, ka shtuar Carr.
Ndërkaq, Francis Foster thekson se elitat e sotme kanë një problem të madh: ngurtësinë mendore.
Ndërkohë që inteligjenca artificiale po transformon çdo aspekt të jetës modern, politika dhe shoqëria mbeten të ngujuara në paradigma të vjetra.
“A e dini çfarë më vjen ndërmend kur flasim dhe idetë që propozoni, dhe mendoj se arsyeja pse kemi një krizë në elitë për momentin është se sa herë që flas me miqtë e mi që janë më shumë të, le të themi, mënyrës tradicionale të të parit të botës, ajo që më bën përshtypje është se ata kanë një ngurtësi mendimi.
Dhe unë u them atyre, a keni menduar ndonjëherë për këtë? A keni menduar për këtë? A keni menduar për këtë? Apo për këtë argument? Ata thonë, jo, jo, jo, jo, kjo nuk përputhet me botëkuptimin tim.
Por në këtë botë në të cilën po hyjmë, atë për të cilën po flisni dhe atë që të gjithë po e shohim, ju nevojitet fleksibilitet në mendim. Ju duhet të jeni në gjendje të merrni në konsideratë ide të reja. Ju duhet të jeni në gjendje të kuptoni se po vjen një teknologji, IA që do të transformojë rrënjësisht mënyrën se si jetojmë, mënyrën se si punojmë, mënyrën se si bashkëveprojmë me njëri-tjetrin, mënyrën se si e shohim veten”, ka thënë Foster, bashkëdrejtues i podkastit “Triggernometry”.
Carr e mbyll diskutimin e tij me një mesazh: frikë dhe shpresë.
Shembja e institucioneve është e dhimbshme, por – duke ndjekur filozofitë e hinduizmit – shkatërrimi sjell rilindje.
Ndryshimi i epokës është i pashmangshëm, thotë ai; çështja është nëse ky kalim do të jetë i dhunshëm apo do të menaxhohet me mençuri.
Mbi të gjitha, Jimmy Carr sheh shpëtimin te komedia, biseda dhe komuniteti, format njerëzore të lidhjes që mund t’i rezistojnë çdo revolucioni.
