Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, ka dhënë detaje për një plan të përditësuar paqeje që parasheh mundësinë e tërheqjes së trupave ukrainase nga lindja e vendit dhe krijimin e një zone të çmilitarizuar në vend të tyre.
Duke shpjeguar planin me 20 pika, të dakorduar nga përfaqësues amerikanë dhe ukrainas gjatë bisedimeve të zhvilluara në Florida fundjavën e kaluar, Zelenskyy tha se Rusia pritet të japë përgjigjen e saj të mërkurën, pasi Shtetet e Bashkuara të kenë zhvilluar bisedime me Moskën.
Zelenskyy e cilësoi dokumentin si “kornizën kryesore për përfundimin e luftës”, duke theksuar se ai parasheh garanci sigurie nga SHBA, NATO dhe vendet evropiane, për një reagim të koordinuar ushtarak në rast se Rusia sulmon sërish Ukrainën.
Sa i përket rajonit lindor të Donbasit, presidenti ukrainas tha se po shqyrtohet krijimi i një “zone të lirë ekonomike”. Ai sqaroi se, ndonëse Ukraina është kundër tërheqjes së trupave, negociatorët amerikanë po propozojnë ose një zonë të çmilitarizuar, ose një zonë të lirë ekonomike. Çdo territor nga i cili do të tërhiqeshin forcat ukrainase do të mbetej nën administrim dhe polici ukrainase.
“Ka dy opsione: ose lufta vazhdon, ose duhet të merret një vendim për zonat e mundshme ekonomike,” tha Zelenskyy.
Plani i ri shihet si një përditësim i një dokumenti të mëparshëm me 28 pika, i negociuar disa javë më parë mes të dërguarit amerikan Steve Witkoff dhe Rusisë, i cili ishte kritikuar se favorizonte kërkesat e Kremlinit.
Rusia ka këmbëngulur që Ukraina të tërheqë trupat nga gati një e katërta e territorit të saj në rajonin e Donetskut, pjesa tjetër e të cilit tashmë është nën okupim rus.
Zelenskyy theksoi se çështjet më të ndjeshme, përfshirë territorin, do të duhet të zgjidhen në nivel liderësh, por plani i ri i garanton Ukrainës siguri të fortë dhe një ushtri deri në 800 mijë trupa në kohë paqeje.
Ai sqaroi se, nëse Ukraina tërheq forcat e rënda me 5, 10 ose 40 kilometra në zonat që ende i kontrollon në Donetsk për të krijuar një zonë ekonomike të çmilitarizuar, Rusia do të duhet të veprojë në të njëjtën mënyrë.
Presidenti rus, Vladimir Putin, ka deklaruar se Rusia do të marrë me forcë të gjithë lindjen e Ukrainës nëse trupat ukrainase nuk tërhiqen, duke e bërë të paqartë pranimin e këtij kompromisi nga Moska.
Megjithatë, Zelenskyy beson se Rusia nuk mund ta refuzojë planin amerikan, pasi ish-presidenti amerikan Donald Trump po shtyn për një marrëveshje të shpejtë për t’i dhënë fund luftës gati katërvjeçare.
“Nuk mund t’i thonë presidentit Trump se janë kundër një zgjidhjeje paqësore,” tha Zelenskyy, duke shtuar se në rast bllokimi, SHBA do ta armatoste më fort Ukrainën dhe do të vendoste sanksione të reja ndaj Rusisë.
Ai theksoi se çdo zonë e lirë ekonomike në Donbas duhet të jetë nën administrim dhe polici ukrainase, ndërsa vija aktuale e frontit do të shndërrohej në kufi të zonës, me forca ndërkombëtare për të parandaluar infiltrimin rus.
Zelenskyy shtoi se plani kërkon referendum për miratim dhe parasheh gjithashtu krijimin e një zone ekonomike rreth centralit bërthamor të Zaporizhzhias, si dhe tërheqjen e trupave ruse nga rajone të tjera ukrainase.
Plani riafirmon sovranitetin e Ukrainës, parasheh një pakt mosagresioni me Rusinë, garanci sigurie të ngjashme me Nenin 5 të NATO-s dhe anëtarësimin e Ukrainës në Bashkimin Evropian me një datë të përcaktuar./BBC