Ushtarët ukrainas në vijën e frontit kanë reaguar me një përzierje sfide, zemërimi dhe dorëzimi ndaj propozimeve fillestare të paqes nga SHBA-ja.
BBC ka folur me gjashtë prej tyre, të cilët përmes rrjeteve sociale dhe emailit kanë komentuar planin amerikan – detajet e të cilit u publikuan javën e kaluar.
Që atëherë, negociatorët amerikanë dhe ukrainas po punojnë për ndryshime në dokument dhe pritet të vazhdojnë bisedimet për “kornizën e paqes”.
Yaroslav, nga lindja e Ukrainës, e ka quajtur planin fillestar “të mjerë… askush nuk do ta mbështesë”, ndërsa një mjek ushtarak me thirrjen “Shtutser” e ka përshkruar si “një draft të turpshëm, të padenjë për vëmendjen tonë”.
Por një tjetër ushtar, me thirrjen “Gjarpri”, thotë se “ka ardhur koha të pajtohemi të paktën për diçka”.
Këto janë disa nga reagimet e tyre për pikat kryesore të planit fillestar amerikan.
Duke hequr dorë nga territori
SHBA-të paraqitën një draft propozimi për paqe në një kohë kur Rusia po bën përparime të rëndësishme në fushën e betejës. Vetëm gjatë muajit të kaluar, Ukraina ka humbur 450 km katrorë të tjera ndaj Rusisë.
Kievi ende kontrollon rreth 15% të rajonit të Donbasit, pjesën lindore të Ukrainës që përfshin rajonet e Luhanskut dhe Donetskut, gjë që është një qëllim kyç i luftës për Rusinë. Por plani origjinal i SHBA-së propozon që Ukraina të heqë dorë nga i gjithë rajoni – madje edhe nga pjesët që i ka mbrojtur me sukses për gati katër vjet luftë në shkallë të plotë.
“Le ta marrin,” i tha Snake BBC-së. “Praktikisht nuk ka mbetur askush në qytete dhe fshatra… Ne nuk po luftojmë për njerëzit, por për tokën, ndërkohë që po humbasim më shumë njerëz.”
Andrii, një oficer në shtabin e përgjithshëm të Ukrainës, thotë se ajo që po propozohet për Luhanskun dhe Donetskun është “e dhimbshme dhe e vështirë”, por ai sugjeron se vendi mund të mos ketë zgjidhje tjetër.
Ukraina ka qenë duke mbrojtur rajonin që nga viti 2014, kur Rusia aneksoi Krimenë dhe forcat e saj të ndërmjetme pushtuan pjesë të Donbasit. “Mund të mos duam ta dorëzojmë, por nuk do të jemi në gjendje ta mbajmë atë me forcë dhe burime ushtarake”, thotë Andrii.
Ukraina Lindore ka qenë skena e luftimeve më të ashpra në këtë luftë dhe Ukraina ka humbur dhjetëra mijëra trupa që e mbronin atë.
Matros, i cili ka luftuar që nga viti 2018, na tha se heqja dorë nga Donbasi do të “anulonte gjithçka – të gjitha përpjekjet e forcave të armatosura”.
“Do të shpërfillë jetën e ushtarëve dhe civilëve të rënë”, tha ai.
Zvogëlimi i madhësisë së forcave të armatosura të Ukrainës
Drafti i planit të paqes i SHBA-së parashikon kufizimin e madhësisë së forcave të armatosura të Ukrainës në 600,000. Kjo është ende dukshëm më shumë se para pushtimit në shkallë të plotë, kur forca e saj me kohë të plotë ishte rreth 250,000, por më e vogël se madhësia e saj aktuale. Vlerësimet më të fundit sugjerojnë se forca ushtarake e Ukrainës është më shumë se 800,000.
Snake beson se vendi do të ketë nevojë për shumë nga ata që janë aktualisht në uniformë për të ndihmuar në rindërtimin e Ukrainës kur të mbarojë lufta. “Çfarë kuptimi ka të kesh kaq shumë njerëz në ushtri nëse do të ketë garanci sigurie?” pyet ai.
Andrii, oficeri i shtabit, pajtohet. “Nëse ka garanci sigurie, atëherë sigurisht që nuk ka kuptim të mbash një ushtri kaq të madhe”, thotë ai. “Njerëzit janë të lodhur dhe duan të kthehen te familjet e tyre. Nuk ka arsye t’i mbash ata në një ushtri në kohë paqeje pas luftës.” Ai beson se ekonomia e Ukrainës nuk do të ishte në gjendje të mbështeste forca kaq të mëdha të armatosura në kohë paqeje.
Mjeku i ushtrisë Shtutser nuk është dakord, duke thënë se ushtria e Ukrainës “është e vetmja gjë që na ndan nga disfata dhe skllavëria”, ndërsa Matros e quan propozimin për të zvogëluar madhësinë e forcave të armatosura “absurde dhe manipuluese”.
Garancitë e sigurisë
Gatishmëria e Ukrainës për të rënë dakord me propozimet do të varet nga garancitë e saj të sigurisë në të ardhmen.
Drafti i planit amerikan përjashton anëtarësimin e Ukrainës në NATO, por jo në Bashkimin Evropian. Ekziston një premtim për garanci sigurie nga SHBA-ja nëse Rusia do të sulmonte përsëri, megjithëse nuk jepen detaje të mëtejshme mbi masën e kësaj mbështetjeje. Drafti gjithashtu përjashton praninë e forcave të NATO-s në Ukrainë, nëse ka një marrëveshje.
Por Yevhen, një operator dronësh në Ukrainën lindore, mendon se prania e trupave të huaja në vend është një garanci e rëndësishme sigurie. Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë udhëhequr përpjekjet për të siguruar një “forcë sigurie” në rast të një armëpushimi, përmes një “Koalicioni të Gatshëm”.
Zgjedhje të reja
Draft-plani i SHBA-së përcakton një propozim që Ukraina të mbajë zgjedhje të reja brenda 100 ditëve nga përfundimi i luftës. Sipas kushtetutës së Ukrainës, zgjedhjet nuk mund të mbahen gjatë kohës së luftës.
Por ka shenja të një frustrimi në rritje me qeverinë aktuale, e cila po përballet me akuza serioze për korrupsion. Byroja Kombëtare Kundër Korrupsionit e Ukrainës (NABU) aktualisht po heton akuzat për individë që kanë përfituar nga kontrata në sektorin e energjisë në shumën prej 100 milionë dollarësh (76 milionë paund).
Presidenti Volodymyr Zelensky është detyruar tashmë të shkarkojë dy nga ministrat e tij, të cilët të dy i mohojnë akuzat. Një ish-zëvendëskryeministër dhe një partner biznesi janë gjithashtu nën hetim. Skandali ka çuar në grindje të brendshme politike dhe ka dominuar titujt kryesorë të mediave këtu.
Mesazhi i vetëm i qartë nga ata me të cilët biseduam është se shumë janë të lodhur nga lufta. Andrii ka shqetësime në lidhje me disa nga propozimet, por përfundon: “Nëse ndalon luftën, atëherë funksionon për mua”.