Pas reagimeve të fundit të QUINT-it për zbatimin e vendimt të Kushtetueses për tokat e Manastirit të Deçanit, historiani Mehmet Mala, ka thënë se pronat e manastirit, duhet të shikohen me disa kritere, me anë të cilave mund të elaborohet çështja e këtij objekti.
I ftuar në Debat Plus, Mala, ka thënë se Manastiri i Deçanit, mund të elaborohet nga këndvështrimi kulturor, fetar, juridik dhe politik.
Sipas këndvështrimit politik, ai ka thënë se me vendimet dhe thirrjet e fundit për këto prona, kjo temë tashmë po kalon në një natyrë politike.
“Së pari çështja e pronave, objekti i kulteve, mund të elaborohen nga këndvështrimi historik, kulturor, fetar, juridik dhe politik, që janë të lidhura njëra me tjetrën, sepse tash kjo problematikë ka rrjedhur si pasojë e këtyre dy elementeve tjera të cilat nuk janë elaboruar siç duhet”, ka thënë Mala.
Sipas tij, madje edhe në kontekstin e terminologjisë, ky manastir, është konsideruar si etni serbe.
Sa i përket këndvështrimit kulturor, ai ka thënë se për një periudhë tetë vjeçare, ndërtimi i tij është bërë me stilin gotik dhe romanik, që dallon nga stilet e tjera ortodokse.
“Manastiri i Deçanit ka konotacion tjetër që rrallë herë përmendet, sepse kjo zonë ishte jashtë ndikimit të Manastireve të Rashës, që i takon shkollës arbërore dalmatine”, ka shtuar Mala.
Sipas tij, është krijuar një perceptim negativ që të gjitha objektet ortodokse duhet të jenë serbe, e siç thotë ai shumë herë bëhet pyetja se çka kërkojnë muslimanët në manastiret ortodokse katolike serbe, sipas tij, sigurisht që e kërkojnë një pjesë të historisë së tyre.
Ndërsa sipas këndvështrimit kulturor-fetar, ai thotë që nuk duhet të ketë ngjyrime fetare për Manastirin e Deçanit.
Ndërsa sipas këndvështrimit politik e juridik, ai ka thënë se gjykatat dhe vendimet e fundit që janë marrë , në konceptin historik , këto vendime janë të stilit mesjetar, sepse vetëm në mesjetë , manastireve në formën e dhuratave iu janë dhuruar prona.
“Tashmë në kohën moderne, nuk ka kontekst ekonomik, por është i politizuar, prandaj nga konteksti historik po bëhen gabime politike”, ka thënë Mala.
Po ashtu edhe ish-gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese, për Manastirin e Deçanit, ka thënë se vendimi i Gjykatës Kushtetuese i vitit 2016 është vendim i pa apelueshëm.
“Vendimi i 2016, vendimi i Gjykatës Kushtetuese është vendim i pa apelueshëm, sepse nuk jemi pjesë e Gjykatës së Strasburgut”, ka thënë ai.
Ndër të tjera, ai për këtë çështje ka thënë se nuk është zbatuar parimi i sigurisë juridike.
Ndryshe, më 20 maj, Ambasadorët e QUINT-it, kanë lëshuar një deklaratë të përbashkët lidhur me çështjen e pronës së Manastirit të Deçanit, duke i bërë thirrje Qeverisë së Kosovës që në përputhje me vendimin e Gjykatës Kushtetuese, të veprojë pa u vonuar për zbatimin e plotë të regjistrimit të ligjshëm të tokës së Manastirit të Deçanit.
Në deklaratën e përbashkët të QUINT-it, thuhet se në maj të vitit 2016, Gjykata Kushtetuese e Kosovës vërtetoi pronësinë e Manastirit të Deçanit mbi disa hektarë tokë, ndërkaq përkundër këtij vendimi të ligjshëm dhe kërkesave pasuese, vendimi i Gjykatës ende nuk është zbatuar.
Po ashtu, tutje në deklaratë thuhet se zbatimi i ligjit dhe respektimi i pavarësisë së gjyqësorit janë obligime të të gjitha qeverive të zgjedhura në mënyrë demokratike.
Po ashtu, ato janë parakushte për konsolidimin demokratik të Kosovës dhe integrimin e saj në institucionet evropiane dhe euroatlantike.