Delegacioni i vëzhguesve të Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës ka vlerësuar zhvillimin e zgjedhjeve të parakohshme në Kosovë si përgjithësisht të qeta dhe të organizuara mirë, duke theksuar se ato përfaqësojnë një hap të rëndësishëm drejt forcimit të institucioneve demokratike në vend.
Sipas deklaratës së publikuar, zgjedhjet u zhvilluan në një klimë politike të polarizuar, pas një ngërçi të gjatë institucional.
Megjithatë, delegacioni konstatoi se procesi zgjedhor ishte profesional dhe se shumica e bashkëbiseduesve vlerësuan tonin më të butë të fushatës, mungesën e gjuhës së urrejtjes.
Deklarata e plotë:
Vëzhguesit e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës (APKE) mirëpresin zhvillimin e qetë të zgjedhjeve të parakohshme në Kosovë dhe bëjnë thirrje që të gjithë aktorët të kontribuojnë në krijimin e institucioneve funksionale
Një delegacion nga Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës (APKE) ka mirëpritur zhvillimin e qetë dhe profesional të zgjedhjeve të parakohshme për Kuvendin e Kosovës, duke shprehur shpresën se të gjithë aktorët politikë do të tregojnë përgjegjësi në krijimin e institucioneve funksionale.
Votimi i 28 dhjetorit shënoi procesin e katërt zgjedhor në Kosovë në vitin 2025, pas zgjedhjeve të pasuksesshme për Kuvend në shkurt dhe dy raundeve të zgjedhjeve lokale në tetor dhe nëntor 2025. Këto zgjedhje të parakohshme u nxitën nga një ngërç i gjatë politik — duke përfshirë vonesën në konstituimin e Kuvendit, mosformimin e qeverisë dhe pamundësinë për të miratuar buxhetin — dhe u zhvilluan brenda afateve të shkurtra zgjedhore, pas një fushate të shkurtër dhe të qetë.
Pavarësisht klimës së polarizuar politike, delegacioni i APKE-së vuri në dukje se shumica e bashkëbiseduesve vlerësuan tonin më të butë të fushatës, mungesën e ankesave formale për gjuhën e urrejtjes dhe mos ndodhjen e incidenteve serioze, duke i konsideruar këto zhvillime pozitive.
Delegacioni vuri në dukje se zgjedhjet ishin të përgatitura mirë teknikisht, pavarësisht afateve të shkurtra, dhe u vlerësuan përgjithësisht si gjithëpërfshirëse. Megjithatë, për herë të katërt këtë vit, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) refuzoi certifikimin e partisë kryesore serbe në Kosovë, Srpska Lista, dhe listës së saj të kandidatëve — një vendim që më pas u shfuqizua nga Paneli Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa dhe nga Gjykata Supreme. Ky model i përsëritur ngriti shqetësime për qëndrueshmërinë dhe paanshmërinë e administratës zgjedhore në procesin e certifikimit.
Delegacioni i APKE-së, i udhëhequr nga Yunus Emre (Turqi, SOC), përbëhej nga 12 anëtarë, duke përfshirë gjashtë parlamentarë nga katër grupe politike të APKE-së dhe pesë anëtarë të Këshillit të Evropës, si dhe përfaqësues të Komisionit të Venecias dhe staf tjetër. Në ditën e zgjedhjeve, ekipet e APKE-së ishin të vendosura në Prishtinë dhe rrethinë, si dhe në Ferizaj, Gjilan, Graçanicë, Istog, Klinë, Leposaviq, Mamushë, Mitrovicë e Veriut, Mitrovicë e Jugut, Obiliq, Pejë, Podujevë, Prizren, Rahovec dhe Zllakuqan.
Në numrin e kufizuar të qendrave të votimit të vëzhguara, delegacioni konstatoi se zgjedhjet u zhvilluan në mënyrë të qetë dhe profesionale, ku zyrtarët zgjedhorë ishin të trajnuar mirë dhe në një atmosferë pozitive që mbizotëronte në qendrat e votimit të administruara nga zyrtarë nga komunitetet shumicë ashtu edhe nga ato joshumicë. U vu re gjithashtu një zvogëlim i fletëvotimeve të pavlefshme për shkak të vlerësimit më të saktë të vullnetit të shprehur nga votuesit.
Megjithatë, disa qendra të votimit nuk kishin materiale zgjedhore në gjuhë të tjera përveç asaj shqipe. Qasja për personat me aftësi të kufizuara mbeti sfidë në shumë qendra të votimit. Asistenca për votuesit që kishin nevojë për ndihmë gjatë votimit, duke përfshirë personat analfabetë, ishte gjithashtu një problem në disa qendra të votimit. Këto rregullore duhet të rishikohen për të lehtësuar një qasje më gjithëpërfshirëse. Fatkeqësisht, në një qendër të votimit, administrata zgjedhore nuk lejoi praninë e ekipit vëzhgues të APKE-së gjatë numërimit të votave.
Delegacioni mirëpriti përfshirjen aktive të grave në qendrat e votimit të vizituara. Ndërsa partitë përmbushën kërkesën formale për kuotën gjinore, nevojitet progres i mëtejshëm për mundësi të barabarta në fushatë, ekspozim në media dhe rrjete sociale dhe shanse reale për zgjedhje.
Delegacioni vlerësoi se legjislacioni favorizon zgjedhje demokratike. Megjithatë, mbeten boshllëqe serioze, veçanërisht në rregullimin dhe mbikëqyrjen e financave të fushatës. Delegacioni gjithashtu u informua për gjoba që konsiderohen të tepruara, të shqiptuara për fjalime gjatë fushatës që shihen si nxitëse ose diskriminuese. Megjithatë, mbeten boshllëqe serioze, veçanërisht në lidhje me rregullimin dhe mbikëqyrjen e financimit të fushatës. Ndërsa mbulimi mediatik u vlerësua si i balancuar dhe në përputhje me rregulloret, delegacioni dëgjoi shqetësime për sponsorizimin politik të mediave dhe sigurinë e gazetarëve.
Me 2.1 milion votues të regjistruar në një popullsi prej 1.5 milion, çështja e listave të fryra të votuesve — kryesisht për shkak të mungesës së mekanizmave efektivë të regjistrimit për emigrantët dhe mungesës së harmonizimit sistematik mes të dhënave të regjistrit civil dhe regjistrit të popullsisë — mbeti e pazgjidhur në vitin 2025. Çështje të tilla mund të ngrenë shqetësime sipas standardeve ndërkombëtare për saktësinë dhe besueshmërinë e regjistrimit të votuesve dhe duhet të adresohen nga autoritetet.
Këto zgjedhje po ashtu u shquan për mbajtjen e tyre në një datë që përkoi me kthimin e një numri të konsiderueshëm të diasporës për festat e fundvitit. Disa modalitete për votimin jashtë vendit në misionet diplomatike ose me postë gjithashtu u përmirësuan.
Këto zgjedhje të parakohshme kishin për qëllim të vendosnin fundin e ngërçit politik. Delegacioni bën thirrje që të gjithë aktorët të tregojnë përgjegjësi në krijimin e institucioneve funksionale para zgjedhjes së Presidentit të Kosovës në pranverën e vitit 2026 nga Kuvendi i Kosovës dhe të mbështesin aspiratat demokratike dhe euro-atlantike të votuesve. Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës dhe Komisioni i Venecias janë të gatshëm të bashkëpunojnë për përmirësimin e mëtejshëm të kornizës zgjedhore dhe forcimin e kapaciteteve të aktorëve përgjegjës për menaxhimin e zgjedhjeve.
Delegacioni i APKE-së qëndroi në Kosovë nga data 26 deri më 29 dhjetor 2025. Ai u takua me liderë dhe përfaqësues të partive kryesore politike (duke përfshirë partitë që përfaqësojnë komunitetet joshumicë), Kryetarin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, Kryetarin e Panelit Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa si dhe përfaqësues të komunitetit ndërkombëtar, OJQ-ve dhe mediave. Raporti i delegacionit për vëzhgimin e zgjedhjeve do të prezantohet gjatë një seance të pjesshme të APKE-së në vitin 2026.