Bashkimi Evropian ka rënë dakord të premten të ngrijë për një periudhë të pacaktuar asetet e bankës qendrore ruse të mbajtura në Evropë, duke eliminuar një nga pengesat kryesore për të përdorur këto fonde në ndihmë të Ukrainës në luftën kundër agresionit rus.
BE synon të sigurojë financim të qëndrueshëm për Ukrainën, duke e konsideruar pushtimin rus si kërcënim direkt ndaj sigurisë evropiane. Me vendimin e ri, vendet anëtare planifikojnë të vendosin në funksion një pjesë të aseteve sovrane ruse të bllokuara që nga viti 2022.
Ngrirje e përhershme e 210 miliardë eurove
Liderët evropianë ranë dakord që 210 miliardë euro të aseteve të ngrira të mbeten të bllokuara për aq kohë sa është e nevojshme, duke hequr nevojën për rinovimin çdo gjashtë muaj. Kjo shmang rrezikun që vende si Hungaria apo Sllovakia – të cilat kanë marrëdhënie më të ngushta me Moskën – të bllokojnë përpjekjet e BE-së duke refuzuar zgjatjen e ngrirjes.
Hua e planifikuar për Ukrainën
Ngrirja e pacaktuar synon gjithashtu të bindë Belgjikën të mbështesë një plan të ri financimi, sipas të cilit BE do të përdorë fitimet nga fondet e ngrira ruse për të garantuar një hua deri në 165 miliardë euro për Ukrainën për vitet 2026–2027.
Kjo hua do të shlyhet nga Ukraina vetëm pasi Rusia të paguajë dëmet e luftës – duke e kthyer efektivisht huanë në një grant të parakohshëm të reparacioneve.
Liderët e BE-së do të takohen më 18 dhjetor për të përfunduar detajet e mekanizmit të reparacioneve dhe për të adresuar shqetësimet e Belgjikës, e cila kërkon garanci se nuk do të mbetet e vetme përballë një padie të mundshme nga Rusia.
Ndërkohë, Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskiy pritet të vizitojë Berlinin të hënën për takime me kancelarin gjerman Friedrich Merz dhe liderë të tjerë evropianë e euroatlantikë.
Reagimet ndërkombëtare
Zëvendëskryeministrja ukrainase Yulia Svyrydenko e quajti vendimin “një hap historik drejt drejtësisë dhe llogaridhënies”.
Gjermania vlerëson se nuk ka alternativë ndaj mekanizmit të reparacioneve dhe është e gatshme të ofrojë 50 miliardë euro garanci, sipas burimeve diplomatike.
Ndërkohë, Hungaria kritikoi ashpër vendimin. Kryeministri Viktor Orbán deklaroi se ngrirja e pacaktuar, e miratuar me shumicë të kualifikuar, “do t’i shkaktojë dëme të pariparueshme BE-së” dhe paralajmëroi se Budapesti do të përpiqet të “rikthejë rendin ligjor”.
Banka Qendrore e Rusisë e quajti vendimin të paligjshëm dhe njoftoi se po padit Euroclear – depozitën qendrore të sigurisë në Bruksel, ku mbahen 185 miliardë euro nga fondet e ngrira.
Bisedimet për anëtarësimin e Ukrainës në BE
Sipas Financial Times, po diskutohen propozime që mund t’i hapin rrugë anëtarësimit të Ukrainës në BE deri më 1 janar 2027, si pjesë e negociatave të ndërmjetësuara nga SHBA për t’i dhënë fund luftës.
Megjithatë, shumë diplomatë evropianë e quajnë këtë afat “jashtëzakonisht të vështirë” dhe “absolutisht të pamundur”, duke kujtuar se procesi i anëtarësimit zakonisht zgjat shumë vite.