“Vargjet Satanike” dhe 6 librat e tjerë që disa njerëz nuk donin që ju t’i lexoni

Megjithëse në disa vende mund të konsiderohen si klasikë letrare, në disa të tjera vende këto libra janë ndaluar si shkak i përmbajtjes së tyre dhe njëherësh, si shkak i kontradiktave që kishin me besimet e njerëzve

"Vargjet satanike" nga Salman Rushdie

Sulmi ndaj autorit Salman Rushdie në Nju Jork më 12 gusht të këtij viti, ka rindezur diskutimet rreth censurës në letërsi.

“Vargjet Satanike ” të Rushdie-t , një vepër ambicioze e realizmit magjik, mori një nga reagimet më të dhunshme dhe më të qëndrueshme në historinë letrare për trajtimin e dijes islame. Publikimi i tij në shtator të vitit 1988 u prit me demonstrata, trazira dhe ndalime në vendet me shumicë myslimane.

Ajatollah Khomeini i Iranit nxori një fetva, ose dekret fetar, në vitin 1989 duke bërë thirrje që autori dhe të gjithë ata që punonin për librin të vriteshin. Një përkthyes italian i romanit u godit me thikë, një përkthyes japonez i “Vargjeve Satanike” u vra dhe një botues norvegjez u plagos. Rushdie u detyrua të fshihej për vite me radhën ndërsa libri është ende i ndaluar në më shumë se një duzinë vendesh, duke përfshirë Iranin , Indinë dhe Keninë.

“Motivi pas sulmit të këtij muaji ndaj Rushdie është ende i paqartë, por incidenti theksoi se shtypja dhe censura e librave ka vazhduar me shekuj dhe po ndodh ende sot,” tha Pom Harrington, drejtor i panairit të ardhshëm të librave të rrallë në Londër, panair ky që fokusohet rreth librave të ndaluar.

Panairi, i cili përfshin më shumë se 120 ekspozues dhe zhvillohet nga 15 deri më 18 shtator në Galerinë “Saatchi” të Londrës, përfshin një gamë të gjerë titujsh të censuruar që prekin historinë dhe gjeografinë. Ai do të përfshijë libra të ndaluar për turpësi, blasfemi dhe arsye sigurie, mes tyre zbulimet e Kopernikut dhe një botim të “Dr. Zhivago” botuar fshehurazi nga CIA për të minuar Bashkimin Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë.

Ngjarja përkujton 100-vjetorin e epikës “Uliksi” të James Joyce-it, i cili u ndalua si në Shtetet e Bashkuara ashtu edhe në Mbretërinë e Bashkuar qysh në daljen fillestare të tij. Njëherësh, pritet të shfaqet gjithashtu një botim i parë i nënshkruar i “Vargjet Satanike”.

“Një temë e zakonshme e ndalimeve të librave gjatë historisë është se censura tenton të rezultojë në rezultatin e kundërt dhe t’i bëjë objektivat e saj më të njohura”, tha Harrington duke treguar rastin e “Spycatcher”, një autobiografi nga një ish-oficer i misionit “MI5” që u bë bestseller pasi u ndalua në 1987.

“Sa më shumë të shtypni, aq më shumë njerëz e luftojnë atë,” shtoi ai.

Koleksioni i veprave të censuruara të panairit përmban një sërë titujsh, duke përfshirë ata më poshtë, që konsiderohen klasikë në disa juridiksione dhe kontrabandë në të tjera.

“Lolita” nga Vladimir Nabokov (1955)

Historia e Nabokovit për pasionimin e një pedofili me një vajzë të re në mënyrë të parashikueshme ra në kundërshtim me censurat në Mbretërinë e Bashkuar. Kështu botuesi francez, Maurice Girodias, një kampion për veprat e ndaluara që specializohej në erotikë, i vuri në shtyp kopjet e para. Romancieri anglez, Graham Greene, bëri fushatë për publikimin e romanit në Evropë, duke argumentuar se “Lolita” ishte një metaforë për korrupsionin e botës së vjetër (Evropës) nga e reja (Shtetet e Bashkuara).

Ndalimet në disa vende u përmbysën në kohën kur adaptimi i filmit të Stanley Kubrick doli në vitin 1962 dhe libri u bë hit. Por, ky libër mbetet lart në listën e teksteve më të ndaluara dhe më të sfiduara në shkollat ​​dhe bibliotekat amerikane, sipas Shoqatës Amerikane të Bibliotekave.

“Ferma e kafshëve” nga George Orwell (1945)

Botuesit amerikanë dhe britanikë hodhën poshtë satirën e Orwellit mbi rreziqet e represionit stalinist gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur kishin frikë se novela mund të minonte aleancën e tyre me Bashkimin Sovjetik kundër Hitlerit, por më vonë nxituan ta përqafojnë atë kur sovjetikët u bënë armik gjatë Luftës së Ftohtë.

“Ferma e Kafshëve” ishte jashtë kufijve në bllokun lindor deri në rënien e BRSS-së, dhe më vonë Emiratet e Bashkuara Arabe e ndaluan atë për paraqitjen e derrave si personazhe kryesore, gjë të cilën disa e konsideruan në kundërshtim me vlerat islame.

“Tropiku i kancerit” nga Henry Miller (1934)

“Nuk jam i sigurt se do të botohej sot,” tha Tom Ayling nga Jonkers Rare Books, i cili shet botime të kufizuara të romanit gjysmëautobiografik të Millerit, për jetën si një shkrimtar që jeton në vështirësi në Paris. Përhapja e skenave të dhunshme të seksit dhe e gjuhës mizogjene do të ishte një shitje e vështirë për audiencën moderne, argumentoi ai.

Vetëm “Obelisk Press”, një medium më i njohur për shpërndarjen e pornografisë, do të botonte “Tropiku i Kancerit” në vitin 1934. Doganat e SHBA-së e ndaluan librin po atë vit, por ai qarkulloi në tregun e zi derisa Gjykata e Lartë e shpalli atë jo të turpshëm në 1964. Turqia e nxori të jashtëligjshme romanin që në vitin 1986.

“Lady Chatterley’s Lover” nga DH Lawrence (1928)

Agjenti i Lawrence e këshilloi autorin se përralla e tij e rrezikshme nuk mund të botohej në Mbretërinë e Bashkuar, për shkak të përmbajtjes së saj seksualisht eksplicite dhe përshkrimit të marrëdhënieve të atëhershme tabu midis anëtarëve të klasave të ndryshme shoqërore. Autori përfundimisht siguroi një shtypje të kufizuar në gjuhën angleze nëpërmjet një botuesi italian.

“Lady Chatterley’s Lover” nuk u botua në Mbretërinë e Bashkuar deri në vitin 1960, ku u bë objekt i një gjyqi historik të turpësisë, të luftuar nga botuesi “Penguin Books” kundër shtetit. Penguin fitoi, dhe në ditën e parë që romani u bë i disponueshëm, u shitën 200,000 kopje. Libri u ndalua më pas në Kinë në 1987 me arsyetimin se do të “korruptonte mendjet e të rinjve dhe gjithashtu është kundër traditës kineze”, megjithëse është e paqartë nëse ndalimi zbatohet ende.

“Uliksi” nga James Joyce (1922)

Revista amerikane “The Little Review” fillimisht serializoi veprën e Joyce-it, por mesazhet seksuale të veprës rezultuan në një gjyq të turpshëm dhe seriali u ndërpre. Mbretëria e Bashkuar e ndaloi gjithashtu “Uliksin”, por Xhojsi gjeti një botues në Paris për të shtypur veprën në tërësi për herë të parë në vitin 1922.

Libri u bë shpejt një hit i tregut të zi, edhe pse kopjet u kapën dhe u dogjën nga Shërbimi Postar i SHBA-së. Por në vitin 1933, një gjykatës amerikan vendosi se libri nuk ishte i turpshëm dhe filloi të qarkullonte gjerësisht. “Uliksi” që atëherë është konsideruar si një nga kryeveprat e letërsisë moderniste. Në kundërshtim me censurën iraniane, libri u përkthye së fundmi në persisht për shpërndarje të paligjshme në vend.

Shkruar në Bastille gjatë revolucionit francez, autori e ndërpreu kur burgu u sulmua nga kryengritësit dhe si rrjedhojë, nuk e mbaroi kurrë tregimin. Por “120 Ditët” mbetet ndër veprat më famëkeqe të letërsisë, me fetishe të shthurura, orgji të lagura me gjak, tortura dhe pedofili.

Libri u botua fillimisht në Gjermani në vitin 1904 dhe më pas u ndalua në të gjithë Evropën për pjesën më të madhe të shekullit të 20-të. Një adaptim filmik i vitit 1975 nga Pier Paolo Pasolini u ndalua gjithashtu në disa vende. Koreja e Jugut e ka ndaluar librin dy herë këtë shekull dhe tani ai mund të shitet atje vetëm në një kapak plastik të mbyllur për të rriturit 19 vjeç e lartë.

Shija e redaktorit

Ndahen 8 milionë euro për 11 komuna

Ministri i Administrimit dhe Pushtetit Lokal(MAPL), Elbert Krasniqi, ka njoftuar se janë ndarë 8 milionë euro në 11 Komuna. Ministri Krasniqi, bashkë me kryetarët e...

Kosova një hap më afër anëtarësimit në Këshill të Evropës

Komiteti për Politikë dhe Demokraci i Këshillit të Evropës ka miratuar raportin e raportueses për Kosovën, Dora Bakoyannis, ku rekomandohet që shteti ka përmbushur...

Osmani: Historia e nënë Ferdonijes duhet të shërbejë si kujtesë...

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka folur mbi historinë e nënës Ferdonije Çerkezi, e cila ka humbur katër djemtë e saj dhe bashkëshortin gjatë...

Të fundit nga rubrika