Presidenti rus, Vladimir Putin, e nxori muajin e kaluar një dekret pak të reklamuar, i cili kërkon që shumë burra të huaj që synojnë të marrin leje të përhershme qëndrimi ose shtetësi ruse, të nënshkruajnë kontratë me ushtrinë, në mes të luftës së Moskës kundër Ukrainës, ka zbuluar një hulumtim i Radios Evropa e Lirë (REL).
Mediat shtetërore dhe ato private në Rusi pothuajse nuk e kanë përmendur fare këtë kusht, i cili është shumë i pazakontë në praktikën ndërkombëtare, prej se Putini e nënshkroi Dekretin Nr. 821 më 5 nëntor.
Megjithatë, masa e re tashmë po i detyron migrantët që kanë ndërtuar jetën e tyre në Rusi të zgjedhin mes shkuarjes në ushtri dhe largimit nga vendi, sipas gjetjeve të Systemas, njësisë hulumtuese ruse të REL-it, dhe Azattyq Asia, njësisë së saj në gjuhën ruse që mbulon Azinë Qendrore.
Akif, një 48-vjeçar që erdhi në Rusi nga Azerbajxhani katër vjet më parë, mori vesh për këtë kusht kur e vizitoi rishtazi një zyrë të Shërbimit Federal të Migracionit për të pyetur se cilat dokumente i nevojiteshin për qëndrim të përhershëm, tregoi për REL-in bashkëshortja e tij, Maria. Ajo foli me kusht që mbiemrat e tyre të mos publikohen.
“Jemi në udhëkryq”
Akif dhe Maria, e cila është shtetase ruse, janë martuar tri vjet më parë dhe kanë ndërtuar një fermë familjare në rajonin e Nizhni Novgorodit, ku mbajnë dele, dhi dhe lepuj. Akif kishte përmbushur kërkesat e tjera, duke kaluar testin e gjuhës ruse dhe duke marrë leje të përkohshme qëndrimi.
Por, çifti ka vendosur të largohet nga vendi, duke braktisur planin e Akifit për të kërkuar leje të përhershme qëndrimi. “Nuk e dimë çfarë të bëjmë. Jemi në udhëkryq”, tha Maria.
Leja e përhershme e qëndrimit u jep migrantëve stabilitet ligjor: ata mund të dalin dhe të hyjnë përsëri në Rusi pa viza shtesë dhe të punojnë pa pasur nevojë për leje të veçantë pune. Për shumë migrantë nga ish-republikat sovjetike, kjo është e vetmja rrugë drejt shtetësisë.
Sipas dekretit të Putinit, megjithatë, për të aplikuar për leje të përhershme qëndrimi, disa burra duhet të paraqesin kontratë ushtarake për të paktën një vit shërbimi, kontratë shërbimi në Ministrinë e Situatave të Jashtëzakonshme, ose certifikatë nga zyra e rekrutimit që vërteton se ata janë të papërshtatshëm për shërbim ushtarak.
Rregulla të ngjashme zbatohen edhe për burrat që kërkojnë shtetësi ruse: ata duhet të paraqesin një certifikatë që vërteton se janë të papërshtatshëm për shërbim, ose të provojnë se kanë shërbyer në ushtri ose në Ministrinë e Situatave të Jashtëzakonshme dhe janë liruar nga shërbimi para 24 shkurtit 2022, ditës kur Rusia e nisi pushtimin e plotë të Ukrainës.
Këto kërkesa vlejnë për burrat që kërkojnë leje të përhershme qëndrimi ose shtetësi mbi bazën e qëndrimit afatgjatë ose rrethanave familjare. Ato nuk vlejnë për aplikantët në kategori të tjera, si specialistët të kualifikuar dhe ata që kërkojnë leje qëndrimi mbi bazën e studimeve në Rusi.
Dekreti nuk zbatohet për burrat nga Bjellorusia, aleatja ushtarake e Rusisë. Për shtetasit e Kazakistanit dhe Moldavisë, kërkesa vlen vetëm për aplikimet për shtetësi, jo për leje të përhershme qëndrimi. Rregulla të veçanta ekzistojnë për shtetasit e Ukrainës. Dekreti thotë se masat janë të përkohshme, por nuk jep ndonjë afat kohor.
“Ia ndalova të nënshkruante”
Një tjetër migrant që u përball papritur me këtë kusht është Burxon, 24 vjeç, i cili erdhi nga Taxhikistani rreth një vit më parë dhe punon në rajonin naftëprodhues të Hanti-Mansisk. Atij i thanë në një zyrë shtetërore se për të aplikuar për qëndrim të përhershëm do t’i duhej të nënshkruante kontratë ushtarake, sipas babait të tij.
“Ai më dëgjon mua. Dhe, unë ia ndalova të nënshkruante kontratën”, i tha babai i Burxonit Azattyq Asias në Taxhikistan.
Përveç një përsëritjeje të mobilizimit jopopullor të shtatorit 2022, i cili i shtyu shumë njerëz të largoheshin nga vendi, ushtria ruse ka shfrytëzuar pothuajse çdo mundësi për ta ruajtur numrin e ushtarëve në luftë, në të cilën agjencitë perëndimore të inteligjencës dhe burime të tjera thonë se më shumë se 1 milion ushtarë rusë janë vrarë ose plagosur.
Rusia ka rekrutuar burra nga e gjithë bota dhe ka tentuar të mobilizojë migrantë meshkuj që nga fillimi i pushtimit të plotë.
Disa të huaj kanë nënshkruar kontrata vullnetarisht në këmbim të pagesave ose procedurave të thjeshtuara për shtetësi. Moska i ka zgjeruar gradualisht këta stimuj ndërsa lufta është zvarritur.
Për shembull, ushtarët e huaj që luftojnë në Ukrainë nuk kanë nevojë të kalojnë provimin e gjuhës ruse për shtetësi. Gjithashtu, ligjvënësit rusë kanë shqyrtuar së fundmi një projektligj që sqaron se të huajt që kanë luftuar në anën e Rusisë nuk do të ekstradohen në vende të tjera që i kërkojnë për ndjekje penale ose për zbatimin e një dënimi.
Në maj, kreu i Komitetit Hetimor rus, Aleksandr Bastrykin, tha se të paktën 20.000 burra të natyralizuar nga Azia Qendrore po luftonin në vijën e frontit, ndërsa 10.000 të tjerë ishin dërguar “të hapnin llogore”.
Për shembull, ushtarët e huaj që luftojnë në Ukrainë nuk kanë nevojë të kalojnë provimin e gjuhës ruse për shtetësi. Gjithashtu, ligjvënësit rusë kanë shqyrtuar së fundmi një projektligj që sqaron se të huajt që kanë luftuar në anën e Rusisë nuk do të ekstradohen në vende të tjera që i ndjekin penalisht ose për zbatimin e ndonjë dënimi.
Në maj, kreu i Komitetit Hetimor, Aleksandr Bastrykin, tha se të paktën 20.000 burra të natyralizuar nga Azia Qendrore po luftonin në vijën e frontit, ndërsa 10.000 të tjerë ishin dërguar “të hapnin llogore”.
Praktikë e pazakontë
Qytetarë të saponatyralizuar janë thirrur në zyrat e migracionit dhe janë kërcënuar me heqje të statusit nëse refuzojnë të luftojnë. Kohët e fundit, migrantë të natyralizuar janë ndaluar gjithashtu në bastisje në shkallë të gjerë dhe janë përballur me trysni për të nënshkruar kontrata ushtarake.
Zyrtarisht, dekreti bën që kjo të jetë hera e parë që trysnia prek edhe ata që nuk janë shtetas rusë. Kjo përbën largim nga praktika e përhapur globalisht: në shumicën e vendeve me shërbim të detyrueshëm ushtarak, ai zbatohet për shtetasit dhe, më rrallë, për banorët e përhershëm.
Edhe mbulimi mediatik, ose mungesa e tij, është i pazakontë.
Mediat ruse zakonisht publikojnë ose përshkruajnë dekretet e Putinit, por në këtë rast raportimet në mediat kryesore, të shkruara dhe elektronike, nuk e përmendën drejtpërdrejt kushtin, duke thënë se ekziston një procedurë e thjeshtuar për marrjen e lejes së qëndrimit ose shtetësisë për të huajt që bashkohen me ushtrinë.
Temur Umarov, hulumtues për Rusinë dhe Euroazinë në Qendrën Carnegie në Berlin, tha se duket se janë dy motive pas dekretit.
“Me këto rregulla, Qeveria ruse zgjidh dy probleme”, i tha Umarov Systemas. “Ajo rrit mobilizimin në kurriz të njerëzve që kanë mundësi të kufizuara për t’i mbrojtur të drejtat e tyre dhe e bën migracionin afatgjatë drejt Rusisë më pak tërheqës”.
“Në të ardhmen, migrantët do të duhet të vijnë në Rusi ekskluzivisht si burim pune dhe forcë punëtore”, tha ai./RadioEvropaeLirë