Tensionet mes Tajlandës dhe Kamboxhias kanë shpërthyer sërish në kufirin e përbashkët, duke shkatërruar një armëpushim të brishtë të mbështetur nga presidenti amerikan Donald Trump.
Që nga e hëna, të paktën tre ushtarë tajlandezë dhe shtatë civilë kamboxhianë kanë humbur jetën, ndërsa të dyja vendet akuzojnë njëri-tjetrin për nisjen e dhunës. Luftimet përfshijnë edhe sulme ajrore të Tajlandës ndaj objekteve ushtarake përgjatë kufirit dhe janë më të ashpra që nga nënshkrimi i armëpushimit në korrik.
Çfarë e ka shkaktuar mosmarrëveshjen?
Ky konflikt nuk është i ri. Mosmarrëveshjet mes Tajlandës dhe Kamboxhias datojnë mbi një shekull më parë, pas përcaktimit të kufijve pas pushtimit francez të Kamboxhias.
Situata u përshkallëzua në vitin 2008, kur Kamboxhia tentoi të regjistrojë një tempull shekulli XI në zonën e kontestuar si Trashëgimi Botërore e UNESCO-s, gjë që shkaktoi protesta të ashpra nga Tajlanda.
Që nga ajo kohë kanë ndodhur përleshje sporadike, me viktima në të dyja anët. Tensionet e fundit u rritën në maj, pasi një ushtar kamboxhian u vra në një përleshje, duke çuar marrëdhëniet mes dy vendeve në nivelin më të ulët në më shumë se një dekadë. Përpara luftimeve të para në korrik, të dy vendet kishin vendosur kufizime tregtare dhe kishin shtuar praninë e trupave në kufi.
Versionet e ndryshme të ngjarjeve
Më 8 dhjetor, ushtria tajlandeze tha se trupat e saj kishin reaguar ndaj zjarrit kamboxhian në provincën Ubon Ratchathani, ku një ushtar tajlandez u vra. Tajlanda po ashtu nisi sulme ajrore ndaj objektivave ushtarake përgjatë kufirit. Megjithatë, ministria e mbrojtjes e Kamboxhias tha se Tajlanda kishte sulmuar e para në provincën Preah Vihear dhe se ajo nuk kishte sulmuar.
Dita e nesërme solli akuza të reja: Tajlanda tha se Kamboxhia kishte përdorur raketa dhe dronë kamikazë kundër trupave të saj, me disa raketa që goditën zona civile, duke shtuar se kishte kryer sulme ajrore shtesë. Ndërkohë, Kamboxhia akuzoi Tajlandën për zjarr të pakontrolluar në zona civile në provincën Pursat.
Çfarë ndodhi gjatë përleshjeve të korrikut?
Në korrik, të dyja vendet shkëmbyen zjarr dhe akuzuan njëra-tjetrën për nisjen e konfliktit. Luftimet eskaluan shpejt, duke çuar në vdekjen e të paktën 48 personave dhe largimin e mijëra njerëzve nga shtëpitë e tyre brenda pesë ditësh. Presidenti Trump ndërhyri, dhe me ndihmën e Malajzisë, negociuan një armëpushim. Në tetor, të dy vendet nënshkruan një marrëveshje që parashikonte tërheqjen e armëve të rënda dhe krijimin e një grupi vëzhgues ndërmjetës.
Çfarë ndodhi me marrëveshjen e Trump?
Tajlanda e pezulloi armëpushimin në nëntor, me kryeministrin Anutin Charnvirakul që tha se kërcënimi ndaj sigurisë “nuk ka zvogëluar”. Pas përleshjeve të dhjetorit, ministri i jashtëm tajlandez deklaroi se armëpushimi “nuk po funksionon” dhe se “topi është në fushën e Kamboxhias”.
Megjithatë, ish-kryeministri kamboxhian Hun Sen tha se vendi i tij reagoi vetëm vonë për të “respektuar armëpushimin”. Trump ka bërë thirrje që të dy vendet të respektojnë marrëveshjen.
A është e sigurt për të udhëtuar?
Për ata që udhëtojnë drejt Tajlandës, Ministria e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar këshillon të shmangin udhëtimet jo të domosdoshme brenda 50 km nga të gjithë kufirin me Kamboxhian.
Po ashtu, udhëtimet në zonat kufitare të Kamboxhias duhet të jenë vetëm për nevoja të domosdoshme./BBC