Vetëm shtatë vende po përmbushin një standard ndërkombëtar të cilësisë së ajrit, me ndotjen vdekjeprurëse të ajrit që përkeqësohet në vende për shkak të një rikthimi të aktivitetit ekonomik dhe ndikimit toksik të tymit të zjarrit, sipas një raporti të ri.
Nga 134 vende dhe rajone të anketuara në raport, vetëm shtatë – Australia, Estonia, Finlanda, Grenada, Islanda, Mauritius dhe Zelanda e Re – po përmbushin një kufi udhëzues të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për grimcat e vogla ajrore të dëbuara nga makinat, kamionët dhe proceset industriale.
Shumica dërrmuese e vendeve nuk po përmbushin këtë standard për PM2.5, një lloj njolle mikroskopike e blozës më pak se gjerësia e një floku të njeriut që kur thithet mund të shkaktojë një mori problemesh shëndetësore dhe vdekjesh, duke rrezikuar pasoja serioze për njerëzit. Sipas raportit të IQAir, një organizatë zvicerane e cilësisë së ajrit që merr të dhëna nga më shumë se 30,000 stacione monitorimi në mbarë botën.
Ndërsa ajri i botës është përgjithësisht shumë më i pastër se sa ishte në pjesën më të madhe të shekullit të kaluar, ka ende vende ku nivelet e ndotjes janë veçanërisht të rrezikshme.
Vendi më i ndotur, Pakistani, ka nivele PM2.5 më shumë se 14 herë më të larta se standardi i OBSH-së, zbuloi raporti i IQAir, me Indinë, Taxhikistanin dhe Burkina Fason vendet e radhës më të ndotur.
Por edhe në vendet e pasura dhe me zhvillim të shpejtë, progresi në uljen e ndotjes së ajrit është nën kërcënim. Kanadaja, e konsideruar prej kohësh si ajri më i pastër në botën perëndimore, u bë më i keqi për PM2.5 vitin e kaluar për shkak të zjarreve rekord që shkatërruan vendin, duke dërguar toksina toksike në të gjithë vendin dhe në SHBA.
Ndërkohë, në Kinë, përmirësimet në cilësinë e ajrit u ndërlikuan vitin e kaluar nga një rikthim në aktivitetin ekonomik në vazhdën e pandemisë Covid-19, me raportin që zbuloi një rritje prej 6.5% në nivelet e PM2.5.
“Fatkeqësisht gjërat kanë ecur mbrapsht”, tha Glory Dolphin Hammes, shefi ekzekutiv i IQAir në Amerikën e Veriut. “Shkenca është mjaft e qartë në lidhje me ndikimet e ndotjes së ajrit dhe megjithatë ne jemi mësuar të kemi një nivel sfondi të ndotjes që është shumë i lartë për të qenë të shëndetshëm. Ne nuk po bëjmë rregullime mjaftueshëm shpejt.”
Ndotja e ajrit vret rreth 7 milionë njerëz në vit në mbarë botën – më shumë se SIDA dhe malaria së bashku – dhe kjo barrë ndihet më së shumti në vendet në zhvillim që mbështeten në lëndë djegëse veçanërisht të ndotura për ngrohje, dritë dhe gatim në ambiente të mbyllura.