Skeleti i lashtë i një Gorgosaurusi është bërë pjesë e një ankandi për herë të parë dhe ka arritur të shitet për pak më shumë se 6 milionë dollarë.
Kushdo që e bleu atë, gjë e cila aktualisht nuk dihet, tani ka gjithashtu mundësinë e pazakontë ta emërojë atë.
Rreth 77 milionë vjeç, Gorgosaurus është një i afërm i Tyrannosaurus Rex-it vdekjeprurës, por më i shpejtë dhe me një forcë më të madhe, sipas Sotheby, organizatori i shitjes.
Sotheby ofroi Gorgosaurusin si një moment kryesor në ankandin e tij të Historisë Natyrore.
Fosili i rrallë pritej të tërhiqte oferta deri në 8 milionë dollarë, sipas shtëpisë së ankandit.
Ndërkaq, ai u zbulua në vitin 2018 në tokë private në Formacionin e Lumit Judith, në kontenë Choteau të Montanës dhe ka 79 elemente kockore, sipas Sotheby.
Të gjithë skeletet e tjerë të njohur të Gorgosaurus janë në koleksionet e muzeut, duke e bërë këtë ekzemplarin e vetëm të këtij lloji të ofruar për pronësi private, gjë të cilin disa shkencëtarë e konsiderojnë problematike për studimin shkencor.
“Në karrierën time, unë kam pasur privilegjin të trajtoj dhe të shes shumë objekte të jashtëzakonshme dhe unike, por pak kanë aftësinë për të frymëzuar mrekulli dhe për të kapur imagjinatën si ky skelet i pabesueshëm i Gorgosaurus”, ka thënë Cassandra Hatton, kreu i shkencës dhe kulturës popullore të Sotheby.
“I gërmuar vetëm pak vite më parë, një Gorgosaurus nuk është ofruar kurrë më parë në ankand dhe mundësia për të ndarë këtë dinosaur me publikun për herë të parë është një kënaqësi e pamasë dhe një pikë kulmore e karrierës sime.”
Studimi i ri i fosileve të T. rex hedh poshtë teorinë se mbreti i dinosaurëve ishte keqkuptuar.
Pak më shumë se 9 këmbë (2.8 metra) i gjerë dhe 22 këmbë (6.7 metra) i gjatë, Gorgosaurus ishte një mishngrënës që banonte në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada gjatë periudhës së vonë të Kretakut.
Ashtu si T. rex, Gorgosaurus është një theropod i madh dhe ka karakteristika të ngjashme sikurse kokën e madhe me dhjetëra dhëmbë të mprehtë, të lakuar dhe dy gjymtyrë të vogla të përparme.
“Si mjeshtër i gjuetarit të kohës së tij, në të cilin besohej se gjuante në tufa me katër veta, Gorgosaurus ishte një forcë dominuese dhe një grabitqar i veçantë”, sipas Sotheby. Emri i dinosaurit rrjedh nga fjalët greke për “hardhucë e ashpër”.
Ankandet e fosileve dhe etika
Shitja e Gorgosaurus është shitja e dytë e Sothebys e një skeleti dinosauri të fosilizuar.
Në vitin 1997, shtëpia e ankandit i shiti fosilin T. rex me nofkën “Sue”, një nga fosilet më të mëdha dhe më të plota të dinosaurëve të gjetur ndonjëherë, e ruajtur në muzeun “Field” me bazë në Çikago, për 8.36 milionë dollarë.
Ekzaminimi u emërua pas koleksionistit Sue Hendrickson, i cili zbuloi gjetjen e rëndësishme. E gërmuar nga Dakota e Jugut, Sue ishte fosili më i vlefshëm që u shit ndonjëherë në ankand në atë kohë.
Ankandi i Sue ishte gjithashtu i diskutueshëm dhe, në atë kohë, shembulli më i fundit i një sfide të re për menaxhimin e burimeve fosile.
John W. Hoganson, paleontolog emeritus i Survejimit Gjeologjik të Dakotës së Veriut, shkroi në një botim të vitit 1998 për ndikimin e mundshëm në përparimin shkencor të “një tregu ndërkombëtar të lulëzuar për fosilet dhe si rezultat i mbledhjes dhe shitjes së fosileve nga përfituesit”.
“Komuniteti profesionist i paleontologjisë e priti me ankth ankandin T. rex për shkak të pasigurisë nëse ekzemplari i rëndësishëm do të përfundonte në një koleksion privat, duke e bërë kështu të padisponueshëm për studime shkencore dhe ekspozim publik, ose në një depo publike në këtë vend.” ai shkroi.
“Shqetësimi i fundit ishte efekti që shitja do të kishte në shkencën e paleontologjisë.”
Muzetë dhe galeritë piktoreske dhe të largëta që ia vlen udhëtimi
Gjatë mandatit të Hoganson, ai krijoi Koleksionin e Fosileve të Shtetit të Dakotës së Veriut dhe u përfshi në sjelljen e një ligji federal për mbrojtjen e burimeve fosile në tokat federale në SHBA, sipas qeverisë së shtetit.
Stan, skeleti më i plotë në botë i Tyrannosaurus rex, vendosi një rekord të ri botëror në vitin 2020 kur u shit për 31.8 milionë dollarë në “Christie”.
Në kohën e shitjes, paleontologët kishin frikë se fosili do të humbiste për shkencën, por në mars, Departamenti i Kulturës dhe Turizmit në Abu Dhabi zbuloi planet që Stan të ishte një atraksion yll në një muze të ri të historisë natyrore, që pritet të hapet në vitin 2025 në Abu Dhabi, siç raportoi më parë CNN.
Sue mbetet në ekspozitë publike në muzeun “Field”.
Vlen të përmendet se disa shkencëtarë nuk janë të lumtur që kjo prirje po vazhdon.
“Sipas mendimit tim, ky është një dëm,” tha P. David Polly, një profesor dhe kryetar i departamentit të Tokës dhe shkencave atmosferike në Indiana University Bloomington.
“Ndërsa sigurisht që nuk ka asnjë ligj në SHBA që e mbështet këtë për fosilet që dalin nga toka private, është e lehtë për mua si shkencëtar të argumentoj se ai fosil është i rëndësishëm për të gjithë ne dhe me të vërtetë duhet të hyjë në një depo publike ku mund të studiohet — ku publiku në përgjithësi mund të mësojë prej tij dhe ta shijojë atë.”
Fosilet në tokat private u përkasin individëve privatë të cilët mund të bëjnë çfarë të duan me to, ndërsa fosilet në tokat publike rregullohen nga qeveria federale dhe në thelb i përkasin qeverisë ose “popullit, nëse dëshironi”, tha Polly.
“Kur ka një fosil që del në ankand si ky dhe parashikohet të bëjë miliona dollarë, një nga gjërat që bën është që u thotë pronarëve privatë se fosilet në tokën e tyre duhet të fitohen me të vërtetë para.”
Ekspertë të tjerë shkencorë, megjithatë, pranuan se koleksioni i muzeut ka përfshirë historikisht blerje nga burime komerciale.
“Më bën të trishtuar që ka një çmim për dinosaurët”, por nuk është një çështje e zezë apo e bardhë”, tha Gregory Erickson, një profesor i anatomisë dhe paleobiologjisë vertebrore në Universitetin Shtetëror të Floridës në Tallahassee.
“Ka një histori të muzeve që blejnë ekzemplarë komercialë.”
“Është një botë e re e guximshme për shkencën tonë,” tha me email paleontologu vertebror Steve Brusatte, profesor dhe kryetar personal i Paleontologjisë dhe Evolucionit në Universitetin e Edinburgut.
Sipas Polly, rezultati më i mirë i këtij ankandi do të ishte dhurimi i skeleteve muzeve.
Nuk mbaron me kaq.
“E dyta më e mira do të ishte që dikush i pasur të dëgjonte këtë lloj mesazhi dhe të jepte shumë para për një muze ashtu që skeletet mund të bliheshin për një muze.”